(تحلیل رمان‌های بوف‌کور ،سنگی بر گوری ،سنگ صبور ،خروس ، شازده احتجاب ،کریستین و کید ،آشغالدونی ،ملکوت)

نویسنده : حسین سناپور

عناوین این کتاب به ترتیب عبارت‌اند از:

پیش‌درآمد، «بوف‌کور؛ رمزهای دوتایی برای شناخت درون و بیرون»، «سنگی بر گوری؛ آل‌احمد در روشنی»، «سنگ‌صبور؛ فقط مرگ پاسخ این‌همه فلاکت است»، «خروس؛ ظهور و سقوط»، «شازده‌احتجاب؛ تاریخ عکس‌های تکرارشونده است»، «کریستین و کید؛ شناخت سبک گلشیری در آینه‌های معرق»، «آشغالدونی؛ مواجهه ساعدی با شهر» و «ملکوت؛ غرایب آدمی یا شهر؟».

سناپور معتقد است نگاه داستان‌نویسان حاضر در این کتاب، چه مانند «خروس» نمادین باشد و چه مانند خشونت در «شازده احتجاب» یا هویت در «کریستین و کید» بر یک مفهوم متمرکز باشد، همه ماجراها را حول همان مفهوم و نماد شکل می‌دهد و وقتی آن مفهوم کاملا شکل گرفت، داستان دیگر تمام شده است. این است که همه این رمان‌های کوتاه، بیش از آن‌که قصدشان ساختن شخصیت‌ها و یا اجتماع باشد، ساختن هویت جمعی آن‌ اجتماع و یافتن ریشه‌های هویتی آن اجتماع، و حتی ریشه‌های هستی‌شناختی آن آدم‌هاست. به همین دلیل سناپور این آثار را عمیق و گاهی دشواریاب توصیف می‌کند.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

با در نظر گرفتن سیر کاری گلشیری شاید بتوان این‌طور گفت که گلشیری هرچه از داستان‌نویسی‌اش گذشت کم‌تر از این شیوه (برهم‌گذاری با استفاده از شباهت‌ها) استفاده کرد، حتا در کارهایی مثل جن‌نامه که در سال‌های آخرِ زنده‌گی‌اش نوشت، در حالی‌که در کارهایی مثل کریستین و کید هم، که کاملا واقع‌گرا هستند (واقع‌گرای مدرن) و متعلق به اولین سال‌های داستان‌نویسی‌اش،‌ از آن بیش‌تر استفاده کرده بود. به‌عبارتی این نشان می‌دهد که نوع داستان‌نویسی او به مرور از شیوه‌های مبتنی بر شناخت مشابهت‌ها بیش‌تر میل کرده بود به سوی شناخت تفاوت‌ها. کارهای متاخری مثل آینه‌های دردار و حتا جن‌نامه بر مسائلی مربوط به زمان‌ها و مکان‌های خاص (یا به عبارتی تاریخمند) بیش‌تر تاکید می‌گذارند تا مفاهیمی کم‌وبیش فارغ از تاریخمندی؛ هرچه هم که مسائل‌شان بنیادی باشد (مثل مفهوم خانه زبان در آینه‌های دردار، یا جدال همیشه‌گی تغییر و ایستایی _سنت و تجدد _ در جن‌نامه)...