در پیشگفتار کتاب «هستی و جلال الدین محمد» آمده است؛ «آنگاه که قلم به دست گرفتم تا درباره اندیشه های جلال الدین محمد بنویسم، نخست از خود پرسیدم آیا درست است پس از این همه پیشرفت های شگفت انگیز در دانش و فن، به گذشته بازگردیم و درباره باورهای گذشتگان به کندوکاو بپردازیم؟ چون نیک اندیشیدم همه پیشرفت ها را تنها در جهان دانش و فن دیدم و پیشرفت در جهان معنی را هنوز در خم یک کوچه، شاید هم سردرگم تر و دربندتر از گذشته، در چنبر زمان یافتم. از خود پرسیدم مگر بنیاد عرفان بر نوگرایی، پیشرو بودن، بی پروایی در گسیختن بندها و رهایی نیست؟...»

به این ترتیب و در نگاه نخست، نویسنده کتاب می کوشد کنجکاوی خوانندگان را برانگیزاند و این پندار را به وجود آورد که کتاب از رویکردی تازه برخوردار است و پرسشگرانه و جست وجوگرانه به مولوی و اندیشه های او نگریسته است.

اما اگر دقیق تر نگاه کنیم، نویسنده ابتدا به زندگی جلال الدین محمد بلخی پرداخته و در ادامه بینش، جهان نگری، کارنامه عرفان در گذر زمان، ریشه های بینش جلال الدین و... را بررسی کرده و درباره این موضوع ها نیز جستاری فراهم آورده (که گاه ساده انگارانه به نظر می آید) و در تلاش برآمده تا زندگی و اندیشه های مولوی را بار دیگر برای خوانندگان بیان کند. البته این مطلب را هم در نظر داریم که شاید این کار را دیگران انجام داده باشند و چه بسا بهتر هم انجام داده باشند. اما در اینجا این پرسش به وجود می آید، آیا مولوی در سخنان، نوشته ها و... اهل فرهنگ، اندیشه و ادب ایران به اندازه کافی شناسانده نشده؟ و اگر این اتفاق افتاده، چرا با موضوع های تازه و نگاه های نو به سراغ مولوی نمی روند؟