نویسنده : ابوالقاسم اسماعیل‌پورمطلق

جلال ستاری اسطوره‌شناس ایرانی متولد سال ۱۳۱۰ است که دکترای رشته خود را در سوئیس گرفته است. ژان پیاژه از اساتید ستاری بوده است. او مانند کارل گوستاو یونگ در رشته روان‌شناسی تحصیل کرده و تنها روی روان‌شناسی فردی تمرکز نکرده است. روان‌شناسی جمعی و شناخت تاثیر مثبت یا منفی کهن‌نمونه‌ها، اسطوره‌ها و افسانه‌ها در ناخودآگاه جمعی از جمله موضوعاتی است که ستاری روی آن‌ها کار کرده است.

بازتاب اسطوره در بوف کور، اسطوره در جهان امروز، پژوهشی در ناگزیری مرگ گیلگمش، افسون شهرزاد، اسطوره و رمز در اندیشه میرچا الیاده، درد عشق زلیخا، چهار سیمای اسطوره‌ای، رمزپردازی آتش، چشم‌اندازهای اسطوره و مدخلی بر رمزشناسی عرفانی از جمله آثاری هستند که ستاری در ۶۰ سال گذشته در قالب پژوهش و تحقیقاتش در زمینه اسطوره منتشر کرده است.

ابوالقاسم اسماعیل‌پور هم از جمله پژوهشگران حوزه اسطوره و کهن‌الگوهاست که با همکاری فروغ اولاد به گفتگو با ستاری نشسته و کتاب پیش رو را تولید کرده است. ستاری در این گفتگو یا گفتگوها که در شب‌های یک فصل زمستان انجام شده‌اند، درباره اسطوره و اسطوره‌شناسی و تاثیر آن در ادبیات و هنر صحبت کرده است. او در این بحث‌ها به اساطیر ایران باستان پرداخته و درباره نقد اسطوره‌شناختی هنر هم که منحصر به ترجمه بوده، سخنانی دارد. اسماعیل‌پور تابستان سال گذشته با همکاری همین ناشر، کتاب «اسطوره آفرینش در کیش مانی» را منتشر کرد.

اسماعیل‌پور و اولاد در مقدمه کوتاهشان بر کتاب نوشته‌اند: همه گفتگوها ضبط شده و از روی فایل مکتوب شده است. نخست همه متن را خوانده و ویراسته‌ایم. آن‌گاه برای ویراست نهایی، متن را به استاد و همسر گران‌قدرش سرکار خانم لاله تقیان سپردیم تا این‌که کل متن گفت‌وگوها از نظر استاد گذشت و سرانجام کتاب برای چاپ آماده شد.

نکته مهمی که مد نظر تهیه‌کنندگان این کتاب بوده، این است که اسطوره وجه نمادین و راز و رمزگونه دارد زیرا از رویاها، ناخودآگاه جمعی و کهن‌نمونه‌ها ریشه می‌گیرد اما نمادین بودنش مانع از این نیست که از واقعیت سرچشمه نگیرد. اسطوره‌ها به زبان رمز و نماد بهتر درک می‌شوند چون اسطوره‌باوران به آسانی رمز اسطوره را در می‌یابند. بین اسطوره‌شناسان ایرانی، ستاری بیش از دیگران به تحلیل اسطوره و اسطوره‌شناسی و تاثیرش بر ادبیات و هنر پرداخته است. رویکرد اسماعیل‌پور و اولاد هم در گفتگوی طولانی‌شان با ستاری، سویه‌های نمادین اسطوره و نماد و تاثیر آن در ادبیات در شاخه‌های شعر و داستان؛ و هنر در شاخه‌های نقاشی، نمایشنامه‌نویسی و سینما بوده است.