تاريخ‌طبيعيِ رنج را بايد در تخريب و زوالِ وحدتِ ميان وجود و تفکر، يا جهان و زبان، جستجو کرد. آنچه اين زوال آشکار مي‌کند، رنجي است که خود را در زبانِ ويرانه‌ها يا زباني ويران شکل مي‌بخشد. اين زبان همان زبانِ "حال" است، يعني زباني که توانايي آنچه را بايد بگويد از دست مي‌دهد، و اين ناتواني بازتاباننده‌ي فاصله‌اي است که ميان وجود و تفکر، يا جهان و زبان، به‌وجود آمده است.

از نظر آدورنو، فلسفه ويرانگي بايد تلاش کند زمانِ حال را به ميانجيِ فرم‌بخشيدن به رنجي بيان کند که ناشي از فاصله‌اي است که ميان دنياي حاضر با دنيايي که وحدتِ سوژه و ابژه مي‌توانست در آن محقق شود، به وجود آمده است. فلسفه بايد بتواند حقيقتِ فرايند تاريخي را، که چيزي نيست جز تباهيِ تجربه، آشکار سازد، و بدين سان، عدم‌حقيقت يا کذبِ وضع موجود را برملا سازد.

فلسفه در مقام يک گفتار اين توانايي را دارد که قدرتِ بيانگر(expressive) زبان را احياء کند. ايده‌ي تاريخ‌ـ‌طبيعي در تفکر آدورنو با فرمي که به واسطه‌ي آن مفاهيم مي‌توانند رنج را بيان کنند، درهم تنيده است. ايده‌ي تاريخ‌ـ‌طبيعي حياتِ ابژه را، که همان تخريبِ آن توسط امر کلي است، به نمايش مي‌گذارد، و فرايندِ تاريخي را به نوعي تجربه بدل مي‌کند. در اين معنا، مفاهيم رسالتِ آشکارساختنِ خشونتي را بر دوش مي‌کشند که امر کلي بر امر خاص يا جزئي روا داشته است.

فلسفه بايد شکلِ بيان رنج را به خود بگيرد، تا بتواند رنج جهان را در قالبِ زبان بريزد. وحدتِ کاذبي که امور خاص ذيل يک تماميت را گرد هم مي‌آورد، رنجِ سرکوب را در خود حمل مي‌کند، و ضرورتِ به‌زبان‌آوردنِ اين رنج، شرطِ امکانِ هر حقيقتي است. پس، رستگاري فقط با نشان‌دادنِ ازخودبيگانگيِ زمانِ حال و شکاف‌ها و گسست‌هاي آن ميسر مي‌شود.

در عين حال، در آخرين قطعه اخلاق صغير، آدورنو مي‌گويد: در پرتو رستگاري است که اين گسست ها پديدار مي‌شوند. به طوري که مي‌توان گفت، رابطه ميان رستگاري با شکافِ زمان حال رابطه اي ديالکتيکي است، يا به عبارتي، رستگاري هم شرط پيشينيِ آشکار شدنِ اين شکاف‌ها و گسست‌ها است و هم نتيجه آنها. بد نيست بدين نکته اشاره کنيم که جورجو آگامبن اين گرايش آدورنو را تحت عنوانِ زيباشناسي‌گراييِ او نقد مي‌کند.

اما اگرچه آگامبن ضعفِ آدورنو را در تعريف نکردن نوعي پراکسيس يا کنش سياسي براي تحقق اين رستگاري مي‌داند، خودِ او هم در نهايت نمي‌تواند با الهياتي ساختن مسئله، پراکسيسِ دندان‌گيري از آن بيرون کشد، و چنان که برخي منتقدان نشان داده اند، تئوري حيات برهنه در مقام پراکسيس در مواردي راهگشا نيست....