(نگین‌های زبان‌شناسی 36)

نویسنده : کورش صفوی

این کتاب دربردارنده مجموعه ای از نظریه های نقد ادبی است که به شیوه ای تازه طبقه بندی شده اند و با هدف قیاس و دستیابی به نظریه ای جامع در زمینه نقد ادبی گردآمده اند. نویسنده انواع شیوه های نقد و نظریه ها را معرفی می کند، نقاط ضعف و قوت هر یک را بیان می دارد و سپس به ارائه فرض خود در این حیطه و معرفی آن می پردازد.

گزیده ای از کتاب :

در هیچ یک از نقدهای ادبی، مقصد نقد، رسیدن به تعبیر خواننده نیست. اما همان طور که دیدیم، این نگرش ها با هم فرق می کنند و حتی میان نمایندگان یک نظریه نیز تفاوت های عمده ای را می توان مشاهده کرد. همین تفاوت ها ما را به نتیجه ی جالبی می رساند و آن این که این مجموعه از نظریه پردازان، بر پایه ی دانش پیش زمینه شان، مسیرهای مختلفی را در نقد گیرنده مدار انتخاب کرده اند. بنابراین، اگر قرار باشد، منتقد ادبی را نیز یک گیرنده در نظر بگیریم، آن گاه لازم است، در نوع نقد ادبی جامع، همین مختصه را نیز مد نظر قرار دهیم. ما از هر منظری که به متن ادبی نگاه کنیم و قرار باشد، به نقد آن متن بپردازیم، خودمان نقش یک گیرنده یا خواننده متن را ایفا خواهیم کرد و تعبیر خودمان از متن ادبی سبب می شود تا مختصاتی از متن، برایمان به جرقه ای فکری برای طرح یک نظریه مبدل شود.

حال، مساله این است که نوعی نقد گیرنده مدار چگونه می تواند خود را به مفهوم مورد نظر فرستنده ی پیام نزدیک کند؟ ما برای پاسخ به این پرسش، از هر مسیری که به پیش برویم، در نهایت به این نتیجه می رسیم که باید با خواندن متن کارمان را آغاز کنیم؛ یعنی از نقد پیام مدار بهره بگیریم. سپس، وضعیت حاکم بر تولید متن را در نظر بگیریم؛ یعنی از نقد موضوع مدار استفاده کنیم. در گام بعد، باید تا جایی که امکان پذیر است، از نویسنده و مختصات او با خبر شویم؛ یعنی از نقد فرستنده مدار غافل نشویم. این حرف من، انگار کاملا بدیهی است، آن هم در حالی که در نظریه پردازی های موجود، چندان توجهی به آن نشده است.