(واسازی یک افسانه‌ی فلسفی ،تاریخ خرد :کتاب سوم)

نویسنده : شروین وکیلی

افلاطون بی‌تردید مهم‌ترین چهرهٔ فلسفی در جهان یونانی است. تنها کسی که شاید بتوان گفت جایگاهی نزدیک به او را اشغال کرده، شاگردش ارسطوست و نامی که پیش از او درخششی دارد، استادش سقراط است و این هر دو به واسطهٔ حضور او اهمیت و اعتبار یافته‌اند. افلاطون برای هر کسی که دغدغهٔ فلسفه داشته باشد، شخصیتی جذاب و معماگونه است. حجم عظیم آثاری که به قلم او باقی مانده است، با توجه به زمان دیرینهٔ زندگی‌اش، شگفت و نامنتظره می‌نماید. ترجمه‌های پیاپی و بازخوانی‌ها و تفسیرهای مجددِ جملاتش، معناهایی چندان متنوع را به دست داده است که تنها تفسیرهای کتاب‌های مقدس با آن کوس برابری توانند نواخت.
حقیقت آن است که نه یک افلاطون که افلاطون‌های بسیاری وجود دارند که در ترجمه‌ها و شرح‌های گوناگون گنجانده شده‌اند و هر یک مدعی انعکاس تمامیت باورهای این اندیشمندند. آنچه من دریافتم آن است که اگر به اصل متن یونانی بنگریم، خواهیم دید که تمام این ترجمه‌ها به شکلی غریب غیرانتقادی است و نمونه‌هایی فراونی را از خطای مشهور مترجمان، همانا پرتاب مفاهیم جدیدتر بر متنی باستانی، می‌توان در آن باز جست. ایراد دیگر البته آن است که تقریباً تمام این مترجمان با متون اوستایی، پارسی باستان، سانسکریت، آرامی و عبریِ نوشته‌شده در عصر هخامنشی بیگانه بوده‌اند و بنابراین بستر معناییِ تدوین رساله‌های افلاطون را درک نکرده و این اندیشمند را به خطا در زمینهٔ متأخرترِ مسیحی، فهم و تفسیر کرده‌اند. در این کتاب خواهم کوشید ضمن پرهیز از این خطاها، با مرور اصل متون افلاطون و قرار دادنشان در بستر متونی که همزمان با او یا مقدم بر او بوده‌اند، پایه‌ای برای داوری در بارهٔ اندیشة فلسفی‌اش فراهم آورم.