سام میرزا در سه‌شنبه ۲۴ مهر ۸۹۶ (۲۱ رمضان ۹۲۳) به دنیا آمد. شاه تهماسب یکم - برادر بزرگتر سام میرزا - در سومین لشکرکشی خود به خراسان در سال ۹۱۳ (۹۴۱ ق.)، سام میرزا را که نوجوانی بیش نبود به فرمانداری هرات برگزید و سرپرستی او را به آغزیوار خان سپرد.

سام میرزا به تحریک اطرافیانش یکبار به سرپیچی از برادرش پرداخت، ولی بعداً پشیمان شد و از شاه تهماسب یکم درخواست بخشش کرد. شاه تهماسب، سام میرزا را بخشید و او را از خراسان به قزوین آورد و نزد خود برد و مدت ۱۲ سال او را ملازم خود قرار داد.

در سال ۹۲۸ (۹۵۶ ق.) سام میرزا از برادرش شاه تهماسب درخواست کرد که به او اجازه دهد که در محلی ساکن شود و به عبادت بپردازد. شاه تهماسب هم، تولیت بقعهٔ شیخ صفی‌الدین و فرمانداری اردبیل را به او داد. در این مدت که سام میرزا در اردبیل به سر می‌برد، محضر او محل رفت و آمد دانشمندان و فاضلان و شاعران و هنرمندان بود و خود وی کتابی به نام تذکره سامی یا تحفه سامی را که دربارهٔ شعر و شاعران است، به نگارش درآورد.

در سال ۹۴۰ خ. (۹۶۹ ق.) سام میرزا از شاه تهماسب خواست که او را به خراسان بفرستد؛ شاه نیز موافقت کرد، اما بعد به تحریک مغرضان پشیمان شد و سام میرزا را با دو پسر خردسالش به دژ قهقهه (در نزدیکی اردبیل) فرستاد. سرانجام در سال ۹۴۵ (۹۷۴ ق.) به دستور شاه تهماسب، سام میرزا و پسرانش را به همراه پسران القاس میرزا که در آن دژ بودند، به قتل رساندند.

"كتاب حاضر، دربرگیرنده متن كامل «تذكره تحفه سامی»، نوشته «سام میرزا صفوی» است. «تحفه سامی» از تذكره‌های دوران صفوی است كه سام میرزا در آن زندگی‌نامه و اشعار حدود هفت‌صد تن از شاعران پارسی‌گوی معاصر خود همچون: «قاضی احمد»؛ «خواجه غیاث‌الدین نبكجی»؛ «شاه نعمت الله»؛ «مولانا محمود سرداری»؛ «استاد شجاع» و... را ـ از پایان قرن نهم تا پایان قرن دهم هـ . ق ـ به همراه شرح برخی از رویدادهای زندگی آنان به پیروی از تذكره‌های این دوره، به ویژه «تذكره‌الشعرای دولتشاه سمرقندی»، به تصویر كشیده است.

بررسی خصوصیات شاعران در این کتاب ، بر اساس حالات صوری و معنوی ، سلوک ، تحصیلات ، پیشه ، حوادث زندگی ، تسلط به شاعری و گاه زمان تولد و مرگ است و نظم و قاعدة خاصی ندارد و اغلب به اشاره ای کوتاه به بعضی از آنها اکتفا شده است . سام میرزا در این اثر، بویژه در صحیفة هفتم ، به نقد اشعار شاعران پرداخته و غالباً با جمله ای کوتاه به غث و سمین آنها اشاره کرده است.