اگر بپذيزيم تمامي فعاليت ها و كيفيات رواني انسان ها ناشي از زندگي اجتماعي آن هاست؛ به تعبيري ديگر در گروي محيط هاي جمعي است كه چنين كيفياتي شكل و معناي خاصي به خود مي گيرند (چرا كه اساسا در جامعه شناسي؛ انسان به عنوان پديده اي جمعي تعريف مي شود) به راحتي خواهيم پذيرفت تراوش هاي فكري او نيز ما حصل نقش عوامل ذهني و شرايط اجتماعي-سياسي خواهد بود.
هم چنين اگر بپذيريم هنرمند نيز به عنوان پديده اي انساني زاييدهء شرايط اجتماعي خويش است آنگاه در يك تحليل واقع گرايانه و عيني ضرورت درك رابطه آفرينش ادبي با زندگي اجتماعي؛ رابطه اي غير قابل ترديد خواهد بود كه در تعريف اين ارتباط؛ هر نوع اثر ادبي و هنري را همان قدر پديده اي اجتماعي خواهيم دانست كه ديگر پديده هاي زندگي را.
اما با تمام چنين دانشي؛ نوسان هاي كيفي عصر حاضر؛ بين نگاه «جامعه شناختي» به «ادبيات» و «هنر» و هم چنين نگاه به مفهوم فردگرايي (انديويدوآليستي) زادهء نظام سرمايه داري؛ مسبب كج روي هايي در حوزهء انديشه به خصوص در جوامعي كه دچار فرهنگي وارداتي و تقليدي اند شده كه به راستي نياز به تامل و تعمق بيش تري دارد.
آگاهي تاريخي به ما نشان داده و مي دهد كه رابطهء انسان با انسان هاي ديگر؛ هم چنين رابطهء ادبيات با مردم و با مخاطب اش؛ «من» فردي را از بين برده و در يك زمينهء جمعي تعريف مي كند.
در طول تاريخ همواره هر نويسنده اي در پيرامون خود؛ رشتهء گسترده اي از انديشه ها را مي بيند كه از ميان آن ها تاثير مي گيرد. بنابراين چنين تاثيري مي تواند و بايد خود را در رابطهء ميان فرم ادبي و ساختار محيط اجتماعي اي كه اين فرم از درون آن تكامل يافته؛ يعني رابطهء داستان؛ رمان و... با جامعه فردگراي مدرن نشان دهد.
«جامعه شناسي ادبيات» با چنين دغدغه هايي به كشف اين عناصر مي پردازد. با چنين نگاهي؛ ديگر مي توانيم هم عقيده با «لوكاچ»بگوييم: «ادبيات و فلسفه در سطوحي متفاوت مبين يك جهان بيني اند و جهان بيني ها؛اموري فردي نيستند بلكه اموري اجتماعي اند» و سپس همراه با او نتيجه بگيريم كه اين جهان بيني ها به وسيلهء شرايط اقتصادي و اجتماعي؛ به گروه ها و طبقات اجتماعي تحميل مي شوند.
با توجه به اين تعاريف؛ آيا وقت آن نرسيده به صراحت بگوييم كه آثار ادبي تنها در ارتباط با خواننده (مخاطب) است كه مي توانند ارزش (ارزش واقعي) داشته باشند؟ و آيا فرآيند زيبايي شناسي ادبي؛ وابسته به تعيين كننده هاي اجتماعي آن نيست؟