از دهه هفتاد خورشیدی درایران دولت ها سیاست های تعدیل ساختاری در پیش گرفتند و از مسئولیت اجتماعی خویش در قبال توده ها پا پس کشیدند. نتیجه این سیاست در حوزه شهری پیدایش پدیده ای بود که آصف بیات آن را شهر نو لیبرال می خواند، که بیشتر با منطق بازارشکل می گیرد تا نیازهای ساکنان آن و بیشتر به منافع شخصی یا شرکتی پاسخ می دهد تا دغدغه های عمومی. هدف من از این پژوهش این بوده که نشان دهم این تغییر سیاست چه آثاری بر زندگی روزمره تهیدستان شهر گذاشته است. بدین منظور زندگی روز مره مردم فقیر را به طور میدانی در فاصله سال های 1390 تا 1392 با استفاده از روش های کیفی بویژه اتنوگرافی و همین طور مطالعه اسناد در دو شهر سلطان آباد و اکبر آباد و همین طور برخی نواحی شهر تهران مطالعه کردم.

در این سال ها با وجود آنچه در صحنه سیاسی تحت عنوان نبرد میان تعدیل اقتصادی به عنوان سیاست اقتصادی نو لیبرال و پوپولیسم به چشم می خورد، در عمل تعدیل ساختاری و پو پو لیسم دست در دست یکدیگر داشته اند و نیروهای نولیبرال به تنهایی قادر به جلب رضایت مردم و پیشبرد سیاست های خود نبودند و با ائتلاف با پوپولیسم شکل انعطاف پذیری از برنامه تعدیل ساختاری را به اجرا گذاشتند. این ائتلاف نه فقط در ایران بلکه در آمریکای لاتین و اروپای شرقی هم اتفاق افتاده است هدف این ائتلاف آشتی دادن مردم با برنامه های تعدیل ساختاری بوده است. در واقع مهمترین نیروهای پیش برنده تعدیل ساختاری در این کشورها عبارت بوده است از :1) ائتلاف سیاسی ناهمگن میان فقرا و گروه های مسلط 2) ایدئولوژی پرخاشگرانه عوام پسند، 3 ) بازتوزیع گزینشی میان توده های بی شکل.

بینش نظری من در این پژوهش از آصف بیات گرفته شده است. او می گوید تهیدستان سازمان یافته نیستند و سیاست های آنان به صورت اقدامات شخصی در زیست جهان های فرعی بروز می کند. اما تهیدستان منفعل نیستند و عاملیت دارند و سیاست آنان پیشروی آرام در زمینه باز توزیع امکانات از طریق کسب امکانات غیرقانونی و یا غیرعادی است. درواقع این طور نیست که تهی دستان یا انقلاب کنند یا منفعل بمانند بلکه روش هایی به کار می گیـــرند که می تواند شیوه های مقاومت مسالمت آمیز خوانده شود. این روش ها آن طور که من در میدان مشاهده کردم را می توان این گونه خلاصه کرد:

1-مقاومت در مقابل قطع یارانه آب و برق و گاز از طریق نپرداختن که منجر به تقسیط بدهی ها شد.

2- آنها که قادر یا مایل به پرداخت اقساط نبودند با روش هایی مثل چانه زنی، تبانی با ماموران و نزاع های فردی وجمعی قطع خدمات را به عقب می انداختند؛ هرچند نهایتاً مجبور به پرداخت می شدند.

3- استراتژی بازار خودمانی از خرید نسیه که منافع فروشنده و خریدار هر دو را تامین می کرد تا نپرداختن بدهی و تغییر محل زندگی.

4- در مورد مسکن: خریدن زمین و ساختن تدریجی بدون مجوز، گرفتن مجوز و ساختن خلاف مجوز (اضافه کردن طبقات ...)و بالاخره اجاره نشینی در خانه های ارزان قیمت بساز و بفروش ها.

5 - در زمینه اشتغال: تبدیل خیابان به محل کسب و کار با گسترش دست فروشی در همه جا و راه اندازی حمل ونقل با موتور سیکلت.