«مارکسیسمِ دگراندیش» به فشرده ترین کلام به گرایشی در اندیشه‌ی مارکسیستی اشاره دارد که در برابر مارکسیسم رسمی، دولتی، اردوگاهی، جزم‌اندیش و دستوری سر بر خط نمی‌گذارد و از آن‌چه از مارکسیسم مجموعه‌ی قوانینی متصلب و خشک و نیز شریعتی رمزآلود می‌تراشد سر برمی‌تابد. اما پایداری این گرایش در برابر سنت رسمی به بهایی ارزان به دست نیامده و طی تاریخِ اندیشه‌ی مارکسیستی، گرایش دگراندیشی همواره برای هستی خود جنگیده و طبعاً در برابر سنت ریشه‌دار و گسترده‌ی مارکسیسم رسمی جریانی کوچک اما واجد قدرت معنوی بسیار بوده است.