نویسنده : منوچهر آشتیانی

 «او نمونه‌ی انسانی را مجسم می‌کرد که در او انرژی، نیروی اراده و اعتقادی تسلیم ناپذیر یک‌جا جمع شده است ... او شکل و تجلی کسی را داشت که حق و قدرت احترام دیگران را نسبت به خود برانگیزد...و طنین صدای رسا و آهنین او، درست همانند داوری‌های رادیکال او درباره‌ی انسان‌ها و اشیا بود.» (یک روسی شرکت کننده در مجمع بروکسل و ناظر ورود مارکس به این مجمع) از سال 1875 زندگانی مارکس در لندن روی به نشیب گذاشت. در حالی که به شدت در کارهای علمی رسالت‌آمیز خود غوطه‌ور شده بود، ولی به علت فقر و مصایب گوناگون سه فرزند او که اغلب نه چیزی برای خوردن و نه چیزی برای پوشیدن داشتند، مردند و همسر او از شدت کار بیمار شد و سرانجام او و خانواده‌اش را به علت عدم پرداخت اجاره خانه به خیابان انداختند. درست در وضعی که ریه و کبد او تا حدی از کار افتاده بودند و حتی توان حرکت نداشت و در سال 1881 نخست همسر و بعد از مدتی دختر محبوب او ژنی به خاک سپرده شدند! انگلس در نامه‌ای به دوستی می‌نویسد «مور (نامی بود که در خانواده به مارکس می‌دادند.) دیگر مرده است.» در 14 مارس 1885 روزی انگلس طبق معمول به دیدار مارکس می‌رود و او را مرده می‌یابد، در حالی که گویی در صندلی خویش به خواب فرورفته است!