(روش‌شناسی مطالعات کردی)

نویسنده : گارنیک آساطوریان

    ترجمه : صنعان صدیقی

آساطوریان، یکی از برجسته ترین کردشناسان و ایران‌شناسان جهان است که سال‌ها تلاش و پژوهش خود را برای بررسی همه جانبه اقوام و گویش‌های ایرانی به کار بسته است. ملک طاوس، پزیدی‌ها و جهان معنوی آنها اثر قبلی این مولف است که توسط انتشارات فرهامه چاپ شده است. «کردها و خاستگاه آنها» در ادامه پژوهش‌های میدانی  این مولف و براساس مطالعات زبان‌شناختی و قوم‌پژوهی نوشته شده است. در این کتاب تعاریف، مطالعات تاریخی، روش‌شناسی و به‌طور کلی همه آن چیزی که کردها را به عنوان بخش مهمی از مردمان این سرزمین تعریف می‌کنند، گردآوری شده‌اند.

به جرأت می‌توان گفت که حتی در سده‏‌های اولیه پس از میلاد مسیح نیز هنوز گونه‌های بومی در وضعیت به‌‏اصطلاح «نطفه‌ای» قرار داشته‌اند. یعنی تازه در حال شکل‌گیری بوده‌اند. بنابراین، زمانی که از بلوچ‌ها یا کردها در باز‏ه‏ زمانی پیش‏ از اسلام سخن می‌رود، از نظر روش‌شناسی صحیح باید آن‌ها را گویش‌وران گویش‌های کردی یا بلوچی نامید؛ یعنی کسانی که به گونه‌های اولیه‏ این گویش‌ها صحبت می‌کرده و هنوز هویت قومی نداشته‌اند. این گروه‌ها پس از استیلای اعراب بر ایران تدریجاً از یک هویت‌ بومی و منطقه‌ای به هویت قومی و فرهنگی تبدیل شدند.

کردشناسی یکی از سیاست‌زده‌ترین شاخه‌های ایران‌شناسی است که نقش متفننین بومی در آن بسیار چشمگیر است. انشاءنویسی در این رشته چنان موجب به‏ وجودآمدن هرج‏‌ومرج شده که در بعضی از موارد حتی راه پیشرفت این حوزه مهم از ایران‌شناسی را سد کرده است. درحالی‏‌که در رشته‌های دیگر ایران‌شناسی، فعالیت‌های آکادمیک و کندوکاوها و جست‏جوهای ذوقی و تفننی کاملاً از هم مجزا هستند و هرگز مزاحم یکدیگر نمی‌شوند. نتایجی که نویسنده در این کتاب به آن رسیده‌ ممکن است برای برخی (قبل ‏از همه متفننین) غیرمنتظره باشد، اما آساطوریان معتقد است هرچه در بطن این اثر نهفته بر اساس داده‌‏ها و پارامترهای علمی و بر پایه‏ روش‌شناسی دقیق تشریح شده است.

کتاب کردها و خاستگاه آنها با ۱۴۱ صفحه، حاوی پیشگفتار مولف بر ترجمه فارسی، مقدمه و ۸ بخش اصلی است که عبارت‌اند از: زبان، ادبیات، مذهب، کردستان سرزمین خیالی؟، نام‌های قومی کردها، خاستگاه نژادی کردها، مهاجرت به شمال و ظهور یک واقعیت جدید جمعیتی - قومی در منطقه و نهایتا داده‌های زبانی به مثابه‏ی شواهد تاریخی. کتاب با سخن پایانی و کتاب شناسی به پایان می‌رسد.