نویسنده : مختوم قلی‌فراغی
    ترجمه : یغما گلرویی

اين ترجمه به نوعى يك بازسرايىِ آزاد است. در بعضى قسمت‌ها سعى شُده كه ترانه‌ها آن زيبايى‌هاى زبانى و تمثيلى و تصويرى را كه در برگردانِ مو به مو به علتِ اختلافِ واژگانى از دست مى‌دانند ، با عبارات و تعابيرِ تازه بازيابند و در عينِ حال به چهارچوبِ اصلى‌شان خدشه‌يى وارد نشود.

مختوم‌قلى به سالِ 1012 خورشيدى در خيوه تركمنستان ـ كه در آن روزگار جزو خاكِ ايران بود ـ زاده شُد. در كودكى پيشِ پدرش دولت‌محمدآزادى و بعدها پيشِ شخصى به نامِ نياز صالح درس خواند. به مدرسه‌ى كؤنگلده‌ش بخارا رفت اما به علتِ دو دسته‌گى بين علماى بخارا مجبور به ترك آن مدرسه شد. به سفر پرداخت و به افغانستان، هندوستان، ازبكستان و تركمنستان سفر كرد. سپس به خيوه بازگشت و در مدرسه‌ى شيرغازى آن‌جا تحصيل را ادامه داد. بعد از عشقِ ناكامش منگلى، ترانه‌هاى بسيارى سرود و آوازه‌اش در بينِ تركمن زبان‌ها پيچيد. بعدها با دخترِ ديگرى ازدواج كرد و از او صاحبِ دو پسر شُد اما هر دو را از دست داد. او صداى عشق و سوگ و خشمِ خلق تركمن بود و شايد بشود گفت از نخستين سراينده‌گانِ ترانه‌ى اعتراض به زبانِ تركمنى. مختوم‌قلى بعد از تحمّلِ يك زنده‌گىِ سختُ سراپا رنج سرانجام به سال 1089 از دنيا رفت و در روستاى آق‌توقا از توابع شهرستان گنبدكاووس آرميد.