نویسنده : اشپولر    

    ترجمه : یعقوب آژند، م.م.حسین، م.کبیر، بازورث، ک.کاهن، جان بویل، جان وودز، ح.فرمانفرمایان، ا.یاپ، جان وودز، ن.کدی، آن لمبتن، یعقوب آژند

مباحث این کتاب از منابع گوناگون گردآوری شده و با شیوه‌ای یک‌دست در یک کل منظم گاه‌شماری سامان یافته و هر کجا که کاستی و نقصانی بوده، با یادداشت‌ها و تکمله‌ها و نوشته‌های مترجم از میان برخاسته است.
نویسندگان این مقولات از اشپولر و کاهن و بازورث گرفته تا لمبتن و جان وودز و کبیر سالیان دراز در تاریخ و فرهنگ ایران غور کرده‌اند و مقالات و کتاب‌های ارزشمندی نوشته‌اند و مطالعات ایرانی را با آثار و اندیشه‌های خود همواره پویا و زنده کرده و بر بنیان تازه نهاده‌اند و به بار و عیار آن افزوده‌اند. دلنمودگی‌ها و مضمون‌یابی‌های آنها در تاریخ‌نگاری ایران در مقولات این کتاب گرد آمده و در این قلمرو آنچه لازمۀ استقصا بوده، فروگذار نشده‌اند.
فهرست مطالب این کتاب بدین قرار است:
تکوین تاریخ‌نگاری ایران: برتولد اشپولر (آلمان)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ صفاری: م.م.حسین (هند)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ آل بویه: م.کبیر (هند)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ غزنوی: بازورث (انگلیس)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ سلجوقی: ک.کاهن (فرانسه)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ مغول: یعقوب آژند؛ جوینی و رشیدالدین: جان بویل (انگلیس)؛ اهمیت جامع التواریخ: جان بویل (انگلیس)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ تیموری: جان وودز (آمریکا)؛ تکمله: یعقوب آژند؛ تاریخ‌نگاری دورۀ صفوی: یعقوب آژند؛ تاریخ‌نگاری دورۀ افشاریه و زندیه: یعقوب آژند؛ تاریخ‌نگاری ایران در سده‌های نوزده و بیست: ح.فرمانفرمایان (آمریکا)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ قاجار: یعقوب آژند؛ دو مورخ انگلیسی تاریخ‌نگاری ایران: م.ا.یاپ (انگلیس)؛ تاریخ‌نگاری دورۀ مشروطیت: یعقوب آژند؛ تاریخ‌نگاری دورۀ پهلوی: یعقوب آژند؛ تاریخ‌نگاری روس‌ها در زمینۀ تاریخ معاصر ایران: ا.ویلر (انگلیس)؛ تاریخ‌نگاری غربی‌ها در زمینۀ تاریخ معاصر ایران: ن.کدی (آمریکا)؛ تاریخ‌نگاری محلی ایران: یعقوب آژند؛ ادبیات شرح‌حال‌نویسی در ایران: آن لمبتن (انگلیس)؛ تاریخ‌نگاری هنر ایران: یعقوب آژند؛ کتاب‌شناسی.