(جستاری در روایت‌شناسی تطبیقی متون قدسی)

نویسنده : مريم صالحی‌نيا

 در میان متون مقدس فرازهای قابل ملاحظه ای از کتاب مقدس و قرآن به راویت داستان هایی اختصاص یافته که از درون مایه ای یکسان برخوردارند، از آن جا که ساختار روایی و شیوه بیان متفاوتی در دو کتاب به کار رفته، بستر مناسبی برای پژوهشی تطبیقی ـ ساختاری فراهم آمده است. تحلیل و بررسی این روایات از دیدگاه روایت شناسی ساخت گرا با نظر به آن چه تفاسیر، پژوهش های تاریخی و مطالعات اسطوره شناسی در این باره ارائه می دهند، محور اصلی مباحث این کتاب را شکل می دهد. ساختار کتاب از پنج فصل شکل یافته است. فصل اول بررسی موقعیت پیرامتنی کتاب مقدس و قرآن است. در این فصل شکل گیری و تدوین کتاب مقدس و قرآن بررسی شده است. هم چنین در این فصل سنت تفسیر قرآن و کتاب مقدس به عنوان عنصری پیرامتنی مورد توجه قرار گرفته است. فصل دوم بررسی پیوند زیرمتنی و زبرمتنی کتاب مقدس و قرآن است. زیرمتنی نشانه هر گونه ارتباطی است که متنی که ما آن را زبرمتن می خوانیم، به متنی که آن را زیرمتن می خوانیم، پیوند می دهد. فصل سوم بررسی موقعیت فرامتنی سازه ها و ساختار روایات کتاب مقدس و قرآن است. در این بخش روابط فرامتنی و بینامتنی روایات داستانی کتاب مقدس و قرآن با اسطوره ها، افسانه ها، ادبیات و فرهنگ یونان و تاریخ، مورد مطالعه قرار گرفته و نمونه های برجسته ای از بن مایه های مشترک این متون معرفی شده است. در فصل چهارم ویژگی های ساختاری داستان های کتاب مقدس و قرآن به طور جداگانه بررسی شده اند تا عناصر و سازه های تکرارشونده آن ها شناسایی شده، به این ترتیب الگوی بنیادین طرح این داستان ها به دست آید. در فصل پایانی ویژگی های کلی ساختار گفتمان در کتاب مقدس و قرآن بر اساس پنج مقوله محوری ژنت یعنی: ترتیب، دیرش، بسامد، وجه و لحن بررسی شده است.