(شناخت اختلالات و آشنایی با بهداشت خواب)

نویسنده : نرگس شمس‌علیزاده

بدن می‌تواند در مقابل کمبود خواب به‌طور موقت مقاومت قابل‌ملاحظه‌ای از خود نشان دهد، به‌گونه‌ای که یک شب محرومیت کامل از خواب، در جوان‌ها موجب خواب‌آلودگی آن‌ها می‌شود ولی تأثیر زیادی بر عملکرد آن‌ها بر جا نمی‌گذارد و پس از چند روز بی‌خوابی یا کم‌خوابی ۲ یا ۳ شب خواب طبیعی، اشخاص را به شرایط طبیعی خود بازمی‌گرداند. ولی بی‌خوابی‌های طولانی‌مدت می‌توانند عوارض چشمگیری داشته باشند. فردی که از خواب محروم شده، بی‌حال و به سرعت عصبانی می‌شود. از محرومیت از خواب در اعصار گذشته به عنوان یک نوع شکنجه‌ی مؤثر استفاده شده است. *** رختخواب محل مطالعه، انجام دادن تکالیف روزانه یا برنامه‌ریزی برای روز بعد نیست. *** در انسان‌ها محرومیت ۵ تا ۱۰ روزه از خواب منجر به میل شدید برای خواب، اختلال در حافظه و یادگیری و کاهش توانایی ذهنی، تغییرات خلقی، توهم و اختلالات بینایی می‌شود. محروم کردن طولانی‌مدت افراد از خواب ممکن است آن‌ها را دچار به‌هم‌خوردگی تعادل روانی و جنون کند و در صورت تداوم حتی می‌تواند به مرگ نیز منجر شود. طولانی‌ترین زمانی که یک فرد توانسته بیدار بماند، ۱۱ روز است. این رکورد در سال ۱۹۶۳ توسط یک جوان ۱۷ ساله به دست آمد. او از روز چهارم دچار اختلالاتی در وضعیت روانی از جمله هذیان شد. البته پس از ثبت رکورد، او به مقدار کافی خوابید و به وضعیت کاملاً عادی برگشت. در بی‌خوابی نسبی نیز هرچند ممکن است فرد به آن عادت کند و نیاز به خواب را حس نکند، ولی توانایی ذهنی وی کاهش می‌یابد. هم‌چنین کمبود خواب احتمال چاقی را نیز افزایش می‌دهد، زیرا برخی از هورمون‌ها که در کنترل وزن و اشتها نقش دارند، در طی خواب ترشح می‌شوند.