(از مجموعه تاریخ کمبریج)

به سرپرستی : ایلیا گرشویچ

         ترجمه : بهرام شالگونی

تاریخ ایران کمبریج طرح تالیف این کتاب برای اولین بار توسط رییس دانشگاه کمبریج «آرتور آربری» و «قدس نخعی»، سفیر ایران در انگلستان در سال 1338 (1959 میلادی) ارایه شد. انتشارات دانشگاه «کمبریج» هم چاپ این اثر را بر عهده گرفت. در سال 1961 آربری برای تشکیل هیات ویراستاری از ویراستاران‌ نامداری مثل «سر هارولد بیلی»، «آن لمتون»، «روبن لوی»، «رابرت زینر»، «بازیل گری» ، «پیتر ایوری»، «عیسی صدیق»، «سیدحسن تقی‌زاده»، «لارنس لاکهارت»، «جان اندرو بویل»، «سر ماکس مالوان»، «کلیفورد ادموند باسورث»، «ایلیاگرشویچ»، «هیوبرت دارک»، «ویلیام فیشر» به همراه «محمود صناعی» که رابط رسمی این هیات با مراکز علمی ایران بود، در جریان یک گردهمایی، دعوت به عمل آورد. این کتاب علاوه براین‌که به اوضاع تاریخ سیاسی ایران پرداخته، به تاثیری که تمدن و هنر ایرانی روی سایر تمدن‌های جهان گذاشته هم تاکید دارد. هم‌چنین این مجموعه کتاب تاریخی به موازات ‌بررسی اوضاع جغرافیایی و بوم شناسی، توجه ویژه‌ای به جنبه‌های مذهبی، فلسفی، اقتصادی، علمی و هنری هم دارد. به دلیل اهمیت این کتاب پژوهش‌گران و شرق‌شناسان متعددی به نقد و بررسی آن پرداخته‌اند و مقالات و بررسی‌های خود را به صورت مستقل در مجلات به چاپ رسانده‌اند. جلد نخست این کتاب در دو قسمت، به بررسی اوضاع سرزمین ایران و مردمان آن می‌پردازد. جلد دوم این کتاب هم در دو قسمت، دوره‌های تاریخی «ماد» و «هخامنشی» را مورد بررسی قرار داده است. جلد سوم که متشکل از پنج قسمت است، به دوره‌های تاریخی چون «سلوکیان»، «اشکانیان»، «ساسانیان» و مباحثی مثل ادیان و اقوام، جشن‌ها، باورها و تاریخ ملی ایران پرداخته است. جلد چهارم هم به بررسی ادواری مانند «طاهریان»، «صفاریان»، «سامانیان»، «غزنویان» و «بوئیان» می‌پردازد. جلد پنجم که خود متشکل از چهار قسمت است، به تحقیق در دوره‌های «سلجوقی»، «مغولان»، «اسماعیلیان» و بررسی مذهب، فرق و هنرهای ایران می‌پردازد. جلد ششم هم که سه قسمت دارد، به بررسی در دوره‌های «تیموری» و «صفوی» پرداخته است. جلد هفتم که متشکل از سه قسمت است، به بررسی اوضاع ایران از زمان «نادرشاه» تا دوره‌ی «زندیه» و دوره‌ی «قاجاریه» و «پهلوی» می‌پردازد.