(از نگاه روشنفکران ایرانی)

نویسنده : حسین کاجی

ب‍ررس‍ی‌ آرا و اف‍ک‍ار ع‍ل‍ی‌ ش‍ری‍ع‍ت‍ی‌، صادق زیباکلام، سید محمد خاتمی، عبدالکریم سروش، سید جواد طباطبایی، داری‍وش‌ ش‍ای‍گ‍ان‌، رض‍ا داوری‌ اردک‍ان‍ی‌ است.

حسین کاجی در این اثر، قصد تبیین و تحلیلى نزدیک به واقع از نظرات جنبش‌هاى روشنفکرى پس از انقلاب را در قبال مسأله «غرب» و پرسش «ما که هستیم؟» داشته، که از «شیوه بررسى موردى» استفاده کرده‌ است. 

در میان شیوه‌هاى گوناگونى که براى تبیین و تحلیل جریانات روشنفکرى در یک برهه و دوره وجود دارد روش و شیوه‌اى «بررسى موردى» نام مى‌گیرد. به این معنا که بجاى تأکید بر انواع جریانات و نحله‌هاى روشنفکرى یا بررسى نشریات مختلف روشنفکرى، بر خط‌مشى‌ها و مواضع چند روشنفکر هر جریان و نحله توجه مى‌شود. در این میان، هفت اندیشه‌ورز و محقق در نظر گرفته شده‌اند: دکتر على شریعتى، دکتر داریوش شایگان، دکتر رضا داورى اردکانى، استاد سیّدمحمد خاتمى، دکتر عبدالکریم سروش، دکتر سیّدجواد طباطبایى و دکتر صادق زیباکلام.

انتخاب دکتر شریعتى که پیش از انقلاب هجرت کرده بود البته به جهت زنده بودن اندیشه او در این بیست سال پس از انقلاب در جامعه ایران صورت گرفته است. دیگران را نیز مى‌توان از برجسته‌ترین افرادى دانست که پس از انقلاب در مورد مبحث کیستى ما سخن گفته‌اند و عملکرد و اندیشه‌هاى هر یک، آراى بسیارى از محققان و اندیشمندان دیگر را پوشش مى‌دهد. اندیشه‌هاى افرادى چون: داریوش آشورى و رویکرد بعضى نشریات را مى‌توان زیرمجموعه‌اى از آراى شایگان به حساب آورد و دیدگاه‌هاى روشنفکران دینى چون: محمد مجتهد شبسترى نیز در ذیل اندیشه‌هاى سروش و خاتمى جاى مى‌گیرد. آراى داورى را نیز مى‌توان نشان‌دهنده رویکرد قشر وسیعى از نقادان غرب در جامعه ایران بحساب آورد.