نویسنده : بهرام بیضایی

آران و نوتَک، دختر و پسری جوان، از تاراج مغول جان به در برده‌اند و در شهر غارت شده و اشغال شده گیر افتاده‌اند. آران جامهٔ مردانه به تن می‌کند و نوتک جامهٔ زنانه، مگر به حیلتی از احتمال مرگ خود بکاهند. این‌ها در شهر به هم برمی‌خورند. بنا می‌کنند تا چون تاریک شد به سوی دروازه بروند، مگر بتوانند دور از چشم تاتار از شهر بگریزند و راه ری پیش بگیرند. تاتاری زنده‌شناس هنگام غروب می‌یابدشان و می‌خواهد به اسیری ببردشان و مزد بگیرد. پیش از آن خواهش آمیختن با زن‌پوش را دارد. امّا تا روی از او می‌گشاید پیدا می‌شود که نوتک مرد است. و چون خود از آرانِ مردپوش برمی‌گیرد، پیدا می‌شود که زن است. تاتار آران را وامی‌دارد تا دست نوتک را ببندد تا خود بتواند آسوده آران را در کنار بگیرد. نوتک دست‌بسته میان مردگان می‌خوابد و تاتار آران را پشت پرده می‌برد و در آغوش می‌کشد. نوتک گزلیک را می‌یابد، خود را می‌رهاند، پشت پرده می‌رود و تاتارِ غافل را سَر می‌بُرد. پایان نمایش شب است، و نوتک و آران‌اند که ترسان و امیدوار به سوی دروازه می‌روند، مگر بتوانند دور از چشم تاتار از شهر بگریزند و با هم، چون زن و شوهری، زندگانی را باز یابند.