نویسنده : مصطفی محقق‌داماد

با همکاری : حانیه ذاکری

شریعت اسلامی به شریعت سهله و سمحه شناخته شده است.این اصطلاح از یک حدیث نبوی گرفته شده که فرمودند:”بعثنی[الله] بالحنیفیة السهلة السمحة”

یعنی خداوند مرا با دینی روان،آسان و بدون دشواری مبعوث فرموده است.لذا قواعد گوناگونی در فقه اسلامی وارد گردیده که هرچند با یکدیگر متفاوت و دارای آثار و احکام مختلف است،ولی چون خوب بنگری،مبنای همه به یک ریشه بازگشت می‌کند؛نظیر قاعده نفی عسر و حرج،قاعده الزام موسر و انظار معسر،قاعده لاضرر و لاضرار فی الاسلام ،قاعده اضطرار و قاعده تعذر وفاء.

این قواعد هرچند بیشتر در مباحث عبادات کاربرد دارد،ولی به هیچ‌وجه اختصاص به آن ابواب ندارد و در مباحث حقوقی هم کاربرد بسیار دارد.

وانگهی برخی قواعد مورد اشاره فوق که اصولا مختص به مباحث معاملات و روابط حقوقی است،مثل قاعده تعذر وفا به عقد و یا بخش اخیر قاعده لاضرر و لاضرار که بیانگر منع سواستفاده از حق است.در اثر پیش‌رو،چند قاعده از قواعد فوق به یک نظریه عمومی بازگشت شده و آثار این قواعد بر الزامات ناشی از تعهدات بیان گردیده است.

اکثر مطالب این کتاب به صورت جزوه درسی،چندین بار در دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه‌ها تدریس شده است.

جزوه‌ای که در دسترس دانشجویان عزیز آن روز و استادان امروز،تحت همین عنوان قرار گرفت،حسب اطلاع و به گواهی پایان‌نامه‌ها و مقالات انتشاریافته در مجلات تاکنون مورد ارجاعات عدیده قرار گرفته است.

استدعای نگارنده آن است که از این به بعد از آن جزوه صرف‌نظر فرموده و این اثر را مورد ملاحظه قرار دهند و ما را از نظرات کریمانه خود برای بهینه شدن هرچه بیشتر بهره‌مند سازند.