(نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی)

نویسنده : عبدالحسین زرین‌کوب

کتاب سر نی، نقد و شرحی تحلیلی و تطبیقی بر مثنوی مولاناست. این اثر به گفته‌ی بسیاری از صاحب‌نظران، شاهکار زرین‌کوب درباره‌ی مولانا به شمار می‌آید.

او درباره‌ی مولانا آورده: «اگر مولانا در عصر ما می‌زیست، شاید در کسوت یک مهاتما گاندی، یک مهاتما گاندی مسلمان، منادی یک حیات تازه برای تمام عالم می‌شد.»

دکتر زرین کوب در مقدمه کتاب سر نی اشاره می کند که درست است که این کتاب شرح مثنوی در مفهوم عادی و بر مبنای توالی ابیات متن نیست، اما ضمن تقسیم طبقه‌بندی مباحث مثنوی، آنچه را در آن کتاب از باب لفظ یا معنی حاجت به شرح و تفسیر دارد به اجمال تقریر شده است. با این حال نویسنده آن را نه شرح مثنوی تلقی می‌کند ونه نقد و تحلیل آن، بلکه آن را بحثی در مثنوی می‌داند با سعی در فهم آنچه لطایف و رموز آن محسوب می‌شود و بیش از این هیچ دعوی دیگری ندارد.

نویسنده کوشیده است در شرح و نقد مباحث مثنوی غیر از آثار خود مولانا و یاران و معاصرانش ، از آثار کسانی از متقدمان که به احتمال قوی مولانا با افکار و اقوال آنها آشنایی داشته است، استشهاد نماید. البته گاه به اقوال متالهان و عرفاء متأخر نیز ارجاع داده است و از این طریق پیوند اقوال و افکار مولانا را با اعصار تالی نشان می‌دهد. اثر سر نی در دو جلد به چاپ رسیده است.