(نگین‌های زبان‌شناسی 31)

نویسنده : لویی یلمزلف

   ترجمه : کورش صفوی

یلمزلف زبان شناسی دانمارکی بود که نقشی به سزا در پیشبرد جنبش ساختار گرایی ایفا کرد و تاثیر او بر مکتب معنا شناسی غیرقابل چشم پوشی بود. این کتاب یکی از آثار کلاسیک زبان شناسی به قلم او است که نخستین بار در اوج جنگ جهانی دوم منتشر شد و همان طور که انتظار می رود مطابق با نوشته های علمی آن دوره از پیچیدگی های خاص خود برخوردار است و فهم آن برای کسانی که آشنایی چندانی با زبان شناسی ندارند، ساده نیست؛ هرچند مترجم فارسی زبان تلاش کرده تا متن را در حد امکان به شکلی شفاف نگارش کند. آن چه مطالعه کتاب پیش رو را به ضرورت مبدل ساخته بیش از هرچیز آشنا سازی مخاطب با طرز تفکری است که در حدود یک قرن پیش در این زمینه وجود داشته و اکنون رو به فراموشی می رود.

گزیده ای از کتاب :

یک فرایند و نظامی که در سطح زیرین این فرایند قرار دارد، عمل واحدی را برعهده دارند. این عمل برحسب دیدگاه ما، می تواند نوعی رابطه ی انتخاب یا رابطه ی ترکیب در نظر گرفته شود. بررسی دقیق تر این عمل معلوم می کند که چنین عملی، نوعی عمل نتیجه ی متغیر-ثابت است که نظام در آن، نتیجه ی ثابت به حساب می آید. به عبارت ساده تر، فرایند معلوم می کند که وضعیت نظام چه می تواند باشد. در این مورد، مساله بر سر این نیست که فرایند به لحاظ صوری در دسترس است و می تواند به سادگی بررسی شود، آن هم در حالی که نظام را باید برحسب فرایند کشف کرد. اگر با این نگرش به جلو برویم، باید مدعی شویم، فرایند می تواند بدون حضور نظام نیز موجودیت داشته باشد و نه برعکس. مساله ی اصلی این است که موجودیت نظام، برای موجودیت فرایند امری حیاتی است. اگر نظام در زیربنای فرایند حاضر نباشد، چیزی به نام فرایند یا متن پدید نمی آید. به عبارت ساده تر، آنچه سبب می گردد بشود فرایند و وجودش را تصور کرد، همین نظام زیربنایی است.