نویسنده : میرچا الیاده

   ترجمه : رویا منجم

کتاب اسطوره، رویا، راز نوشته‌ی میرچا الیاده، مرزهای تعبیر خواب و عوالم اسطوره‌ای را مد نظر داشته و با تشریح آیین‌ها و مناسک انسان سنتی، از نمادپردازی دینی به اضطراب بشر مدرن رسیده است.

اسطوره، رویا، راز (Myths, Dreams, Mystries)، دربارۀ تفاوت‌های ساختاری بین اساطیر و رویا و سپس قیاس دیدگاه‌های خاص تاریخ نگاران ادیان و روان‌شناسان ژرفنایی بحث می‌کند. شاید چنین پنداشته شود که تقابل بین دو جهان اسطوره و رویا هدف اصلی این اثر است، در حالی‌که این مهم تنها جنبه‌ای از این داستان است. در حقیقت، موضوع بنیادی این کتاب تلاقی و رویارویی دو نوع ذهنیت است که برای سادگی آن‌ها را سنتی و مدرن می‌نامیم، که نخستین ذهنیت ویژگی بشر جوامع کهن و شرقی است و دومی خاص بشر جوامع مدرن از نوع غربی.

مواجهه و تقابل این دو تمدن در شمار مهم‌ترین رویدادهای بیست و پنج سال یک سده محسوب می‌شود. این تقابل در دو سطح مشخص گسترش و در نتیجه در شرایطی متفاوت توسعه یافته است. از سویی دیگر، اکنون اقوام «عجیب و غریب» و «ابتدایی» در مدار تاریخ واقع شده‌اند؛ از این رو، اگر یک غربی بخواهد و بتواند با آنان ارتباط برقرار نماید، باید دربارۀ نظام‌های ارزشی آنان تأمل کند. از طرفی دیگر، چشم‌انداز فرهنگی اروپاییان بسیار تغییر کرده است، تغییراتی که پیش از ورود افراد غیر اروپایی به تاریخ روی داده و به تعبیری راه را برای چنین رویدادی هموار کرده و دست‌کم اقوام غربی را برای مواجهه و درک آن آماده ساخته است.

در واقع، پیدایش علوم دینی تطبیقی، قوم‌شناسی و شرق‌شناسی علاوه بر گسترش روان‌شناسی ژرفنایی و بررسی نظام‌مند نمادها، به میزان قابل ملاحظه‌ای به غرب کمک نمود تا پا به عرصۀ معنوی اقوام «عجیب» و «ابتدایی» گذارد.

این کتاب در چندین مورد، بر اهمیت فرهنگی ورود نوظهور آسیا به تاریخ تأکید داشته‌ است و هم‌چنین حضور کشورهایی که برساخته از اقوام مختلف که تا چند سال گذشته متعلق به دنیایی ابتدایی بوده‌اند.