(زبان و ادبیات 54)

نویسنده : عرفی شیرازی 

پیشگفتار ،گزینش و شرح لغات : علی موسوی‌گرمارودی

به نظر مقدمه‌نویس کتاب، از میان 9 قالب شعری که در دیوان عرفی یافت می‌شود؛ یعنی قصیده، قطعه، مثنوی، ترکیب، ترجیع، غزل، رباعی، قطعه و مثنوی، به ترتیب قصیده و سپس غزل او برجستگی دارد. از 52 قصیده‌ای که در دیوان او نمایان است، موضوع نوزده قصیده توحید و نعت پیامبر اکرم (ص) و مدح امام علی (ع) و نوزده قصیدۀ دیگر مدح اکبرشاه و سه تن دیگر از حکمرانان هند است و موضوع بقیۀ قصاید عبارت است از: پند و اندرز، تفاخر، حسب حال، عزت نفس و مذمت می، شکایت از وضع زمان، وصف کشمیر و چیستان برای شمع. عرفی در قصاید خود استواری لفظ و فخامت زبان خراسانی و شور و سوز بیان عراقی را با نازک‌خیالی و مضمون‌گرایی سبک هندی و ترکیبات استعاری شگرفی که زاییدۀ قریحۀ سرشار اوست، یک‌جا جمع آورده است.