(موسیقی‌شناسی قومی)

نویسنده : محسن حجاریان

این کتاب گفتارهایی را در برگرفته که به واقع در زمینه هایی پشتیبان، دنبال کننده و مکمل مباحث کتاب مکتب های کهن موسیقی ایران است. از جمله پژوهش هایی که در اثر پیش رو به آن ها پرداخته شده می توان به پراکنش موسیقی ایران و ترک و عرب، تشیع تاریخی و موسیقی دستگاهی، دستگاه شناسی: برداشتی تئوریکی-تاریخی، جامعه شناسی تاریخی و موسیقی ایران، «مقام» در موسیقی شناسی ایران، نمود بت وارگی در موسیقی ایران و… اشاره کرد. در حقیقت این اثر بعدی از فرهنگ ایرانی را از دریچه موسیقی به نظاره می نشیند و پرسش هایی را در این زمینه پاسخ می دهد.

گزیده ای از کتاب :

درک از موسیقی را نمی توان صرفا از برداشت روان شناسانه انتزاع کرد. ارزش هایی که مصرف می شوند و احساسات را بر می انگیزند بدون آنکه کیفیتشان به وسیله آگاهی مصرف کنندگان ارزش یابی شود، نهایتا ویژگی های عنصر کالایی موسیقی را در خود دارند. در کل موسیقی روزگار معاصر شکلی از عنصر کالایی مستولی است. در اصل، ویژگی های موسیقی ماقبل سرمایه داری از موسیقی دوران ما زدوده شده، و موسیقی که می باید احساسات جاودانه را سخاوتمندانه به نمایش بگذارد به ابزاری برای عرضه آگهی های تجارتی و کالاهای سرمایه داری مبدل شده است. کیفیت عملکردهای موسیقی در شرایطی بنیادی به رابطه بین جامعه و هنر برمی گردد. هراندازه که ارزش مبادله تخریب شود، به همان اندازه ارزش مصرف هم تخریب می شود.

حضور ارزش مبادله در کالا نقش برجسته ای در پیوستگی کارکردهای اجتماعی ایفا می کند. بت وارگی های کالایی در الگوهای جدید، که گونه ای از شخصیت خودآزاری در آن ها دیده می شود، نوعی هنر «انبوه سازی» به شمار می آیند. یک چیز در همه آنان به طور مشترک نمایان است و آن عنصر فرهنگ گرایانه خودآزاری است که جلوه ضروری آن در ذات تولید مستتر است. احساس انسان، هنگامی که در دایره مبادله گرفتار می شود، دیگر از دایره عرفانی خود خارج می شود. چنین وضعیتی معادل رفتار یک زندانی اسیر است که به زندان خو کرده و بدان عشق می ورزد، زیرا برای او در این جهان چیزی باقی نمانده تا دل بسته آن شود. قربانی شدن فرد، که در اصل خود را به گونه ای در آن موقعیت توجیه می کند، همان چیزی است که همگان در پی آن می روند و آن هم حقیقت بنیادی است که آن را از خصلت کالایی درآورده و در مراحل تولید هم حالت استاندارد به آن داده است.