(تعامل اندیشه و عمل در عصر مشروطیت)

نویسنده : فاطمه قیاسی

این کتاب به انديشه ديني در ايران پرداخته که پس از تحرکات سياسي انديشه‌اي در قرن نوزدهم، به تفسير جديدي از دين و سياست رسيده است. تفسيري در ميانه دو ديدگاه حداکثري و حداقلي «سياست ما عين ديانت ماست» و «تحريم هرگونه نوآوري با نام بدعت».
اين کتاب دو ديدگاه متضاد «ضروريت غربي شدن کامل» از يکسو و «اخذ حداقل لازم و ممکن از غرب» از سوي ديگر را بررسي کرده که يکي در ميان روشنفکران رواج دارد و ديگري در حوزه ها و مدارس علميه. ديدگاه هايي که با تاثير و تاثر از يکديگر به شکل دهي تاريخ سياسي و انديشه اي قرن اخير ايران انجاميده است.
از نگاه فاطمه قياسي نويسنده اين کتاب، تحولات اجتماعي و سياسي در ايران در ادامه سير جنبش‌هايي بود که به صورت فراگير در جهان رخ داده بود.به ويژه تحولاتي در کشورهاي همجوار همچون روسيه و عثماني. به زهم وي، جريان نوسازي در ايران و شکل گيري انديشه اصلاح طلبي، با تغيير در زمينه هاي اجتماعي، سياسي و نظامي آغاز شد. اين تغييرات به تدريج تعاملات ايدئولوژيکي مختلفي را در قلمرو انديشه ديني در باب سياست، اعم از سنتي و يا جديد برانگيخت.
در اين کتاب گريزي به جدال فکري ميان اصوليون و اخباريون که به تحول علم اصول فقه در حوزه هاي فکري شيعه انجاميد، زده شده و آمده است که تحول روش شناسي در حوزه انديشه ديني، همزمان با آغاز دوره قاجار و نفوذ تدريجي تفکرات تحولخواه به داخل کشور بوده است. اين مسائل مستحدثه اجتماعي، زمينه لازم براي تبيين ديني از حکومت مشروطه را فراهم کرده و برداشت منطقي تري نسبت به اطلاق فقه به مسائل اجتماعي و سياسي روز به ارمغان آورده است.
نقش روحانيت در حکومت و در برابر حکومت و همچنين خواست و نقش مردم در تعيين روش حکومت از جمله مواردي است که ذيل بحث کنش هاي فکري-عملي در نهضت شمروطه و سيرتحول انديشه سياسي ديني در ايران در اين کتاب مورد بررسي قرار گرفته است.