تحلیل نظری، تحلیل تطبیقی کیفی و تحلیل تطبیقی کمی سه بخش این کتاب را تشکیل می‌دهند. در بخش اول، نخست یک برنامهٔ پژوهشی در جامعه‌شناسی نظری مطرح می‌شود. به دنبال آن تحلیل‌های نظری از جمله طرح الگوی سه‌سطحی پیرامون تولید پایدار علم، منشا‌ء هنجارهای اجتماعی و رابطهٔ آن‌ها با نابرابری‌ها ارائه می‌شود. در همین بخش طرح اولیهٔ یک نظریهٔ عمومی سرمایهٔ اجتماعی تدوین می‌شود. در بخش دوم، ابتدا شاخص‌سازی تابع عضویت فازی و واسنجی در جامعه‌شناسی عنوان می‌شود، سپس تحلیل تطبیقی ـ تاریخی در مورد رابطهٔ ساختار سیاسی با توسعهٔ اقتصادی و در پی آن تحلیل تطبیقی کیفی فازی در مورد نحوهٔ ملت‌سازی در بستر زمان ارائه می‌شود. فصول بخش پایانی، هریک به ارائهٔ تحلیل‌های تطبیقی کمی پیرامون موضوعاتی نظیر توسعهٔ سیاسی، توسعهٔ اقتصادی و رابطهٔ آن‌ها با نابرابری اجتماعی، تضادهای قومی و توسعهٔ علمی، می‌پردازند.