(سرنوشت جوامع انسانی)

نویسنده : جرد دایموند
    ترجمه : حسن مرتضوی

کتاب حاضر گرچه به طور خاص مربوط به ایران نیست ولی در مورد سیر تحولات بشریت افق و چشم اندازی می‌گشاید که ما را از محدوده‌ی ملیت و نژاد فراتر می‌برد و در سطح بالاتری پاسخ ما را می‌دهد. به جامعه‌ی بشری در یک کل واحد می‌نگرد و رویدادها و حوادث را با توجیه (واقعیت کنونی) یا مقدر و غایت‌گرایانه تحلیل نمی‌کند. دایموند در مثالی به‌یاد‌ماندنی نشان می‌دهد مردمی واحد که بنابر ضرورت محیطی به دو سوی مختلف مهاجرت کردند- و بدون این که از شرایط مقصد نهایی آگاه باشند- چگونه فقط ظرف چند صد سال جوامع مختلفی با درجات متفاوت پیشرفت و سازمان‌دهی به وجود آوردند. و جالب‌تر این که هنگامی که این دو جامعه‌ی متفاوت شده در مقابل هم قرار گرفتند چگونه تا سر حد نابودی هم پیش رفتند. اگر نمی‌توان در آزمایشگاه محدود علوم دقیقه در مورد تحولات مسیر بشر تجربه کرد، می‌توان از تجربه‌ی تاریخ در آزمایشگاهی به عرض کره‌ی زمین و در طول هزاران سال آموخت. این پیام دایموند است.
اختصاص جایزه‌ی پولیتزر به این کتاب صرفا اهمیت آن را نشان نمی‌دهد بلکه بزرگ داشت دایموند را رسمی می‌کند. جوایز پرشمار دیگر، ستایش‌ها و تجلیل‌ها از کارهای وی چنان بوده است که او را پیشرو مغزهای درخشان این قرن خوانده‌اند.