(فراز و فرود تجدد آمرانه در ترکیه و ایران)

نویسنده : تورج اتابکی

   ترجمه : آرش عزیزی

تاريخ اجتماعي خاورميانه ، در مقايسه با ديگر شاخه‌هاي تاريخ‌نگاري ، حوزه‌اي است كه هنوز جاي زيادي براي كاوش دارد . تاريخ‌نگاري خاورميانه ، همچون تاريخ‌نگاري اروپا ، تا پيش از قرن بيستم تحت سلطه تاريخ‌نگاري سياسي ، سلسله‌اي و نسب‌شناسانه و روايت‌هاي زندگي و زمان نخبگان بود . اما با رشد چشمگير و جهاني جامعه‌شناسي به عنوان موضوع دانشگاهي ، بخصوص در پنجاه سال اخير ، بسياري از مورخان به تدريج تاريخ اجتماعي جوامع خاورميانه را رشته دانشگاهي مقبولي دانستند . در بررسي اجراي مدرن‌سازي در خاورميانه به طور اعم و تركيه و ايران به طور اخص با نقصان‌هاي بسيار جدي در روايات و تحليل‌هاي تاريخي در مورد پذيرش و مقاومت در برابر تغييراتي مواجهيم كه جوامع ايران و تركيه در 200 سال گذشته با آن روبرو بوده‌اند . گرچه مطالعه مدرن‌سازي در تركيه و ايران موضوع پژوهش‌هاي دانشگاهي متعددي بوده است ، اما اين پژوهش‌ها تنها اجراي مدرن‌سازي از بالا را برمي‌رسند ، يعني اقداماتي را كه نظام‌هاي سياسي براي تغيير جوامع ، وضع قوانين و مقررات جديد و بنيان نهادن نهادهاي اجتماعي و سياسي جديد برمي‌گزينند . اما آنچه هنوز در اين پژوهش‌ها غايب است اين است كه جامعه به اين اصلاحات و تغييراتي كه از بالاست چه واكنشي نشان داد . مدرن‌سازي طرحي جهاني بود كه تقريباً به طور همزمان ، گرچه با سرعت‌هاي مختلف در مناطق ، وارد جهان ما شد . در حيطه سياسي ، مدرن‌سازي با تولد جامعه مدني و ظهور فردگرايي و خودمختاري فردي همگام بود . سازش و مقاومت در برابر مدرن‌سازي ، رابطه بين مرم عادي و دولت در تركيه و ايران و واكنش جامعه به اصلاحات و تجدد آمرانه در اين كشورها موضوعي است كه مقالات مندرج در اين كتاب به آنها پرداخته است . « تورج اتابكي » پيش از اين كتاب‌هاي « تجدد آمرانه – جامعه و دولت در عصر رضا شاه » و « ايران و جنگ جهاني اول » را نوشته است .