نویسنده : لوکیوس آنئوس سنکا

   ترجمه : امین اصلانی

لوکیوس آنئوس سنکا، بیشتر به خاطر رسالات رواقی خود شناخته شده است، که متاسفانه در ایران جز تک مقالاتی از او یا درباره او چیزی به فارسی بازگردانده نشده است و بی شک پرداختن به آثار اخلاقی و فلسفی سنکا و تأثیر آنها بر اندیشه غربی جای کار بسیار دارد.

کتاب پیش رو، روایتی جذاب از اُدیپوس به معنی( کودک دریای شکافته) است و نشان از این رسم کهن دارد که والدین او به قصد خلاص شدن از او، او را در صندوقچه یی گذاشته اند و به آب داده اند. افسانه ادیپوس از سنتی شفاهی به سنت مکتوب راه یافته؛ قدیم ترین متن هایی که از او نام می برد به قرن 7و8 پیش از میلاد باز می گردد.

گزیده ای از کتاب :

سنکا درام های خود را با آرایه های اساطیری تزئین می کند، کاراکترهایش خدایان را مورد التفات قرار می دهند و همسرایانش در باب تقدیر در اندیشه غوطه ور می شوند، اما با این حیات دوباره بخشیدن به شاهکارهای ادبیات یونان، مهمترین کاری که سنکا می کند، غور و غوص در وجدان بشری است، نیاز انسان به دانستن و توجیه انگیزه های «خود» است.

این رویکرد، مفصل و پیوندی است که سنکا میان فراانسانیت تقدیرگرای باستانیان و انسان گرایی درام مدرن ایجاد کرده است و راه تبدیل وحدت صورت کلاسیک را به کثرت صورت رمانتیک از تئاتر الیزابتی تا ادبیات نمایشی مدرن گشوده است. همین غوررسی در وجدان بشری در درام های سنکا و «پرسش از خود» راه ورود به اخلاقیات رواقی را که در رسالات فلسفی او تبلور یافته، ممکن می سازد.

میشل فوکو بحث می کند که در تاریخ تحول تمدن غرب، به دلایل بسیار، تغییر شکل اساسی در اصول اخلاقی رخ داده و مسأله «شناخت خود» را به «توجه خود» مبدل ساخته است. چنان که در سنت اخلاقیات مسیحی، شرط لازم رستگاری، ترک و چشم پوشی از خود است که به طرزی پارادوکسیکال «شناخت خود» را منوط به «ترک خود» می سازد.

بخشی از پرده سوم

ادیپوس: در رویت جز دهشت نمی بینم.

بگو خدایان هلاک که را از ما خواهان اند

شهر بدین چشم داشت نشسته که چیزی از تو بشنود.

کرئون: می خواهی که سخن بگویم

ترس مرا باز می دارد از سخن گفتن.

ادیپوس: چون طیوه فروافتد،

این سرای شاهی،

سرای تو نیز فرو ریزد.

فرمانت می کنم که سخن بگویی.