نویسنده : میلان کوندرا

    ترجمه : کتایون شهپرراد ،آذین حسین‌زاده

روزى که تاریخ رمان به انتها برسد، سرنوشت رمان‏هاى بزرگى که برجاى خواهند ماند چه خواهد بود؟ برخى از این رمان‏ها قابل تعریف کردن و، به‏تبع آن، قابل تبدیل به شکل‏هاى دیگر نیستند. این رمان‏ها همان‌گونه که هستند، یا به حیات خود ادامه مى‏دهند و یا از بین مى‏روند. بعضی هم قابل تعریف کردنند (مثل آناکارنینا، ابله) و به همین دلیل هم مى‏شود آن‏ها را به آثار سینمایى و یا نمایشى تبدیل کرد. امّا، این نامیرایى «توهمى» بیش نیست! چون براى اینکه بتوان از رمان نمایش ساخت باید اول ترکیبش را شکست؛باید شکلش را از بین برد. امّا اگر اثر هنرى را از شکلش جدا کنیم چه چیزى از آن باقى خواهد ماند؟ می‌خواهیم با تبدیل رمان به باقی انواع ـ سینمایی، نمایشی ـ حیاتش را استمرار بخشیم، اما تنها کاری که می‌کنیم این است که مقبره‌‏اى می‌سازیم که بر سنگ‌نوشته‌اش نام کسى حک شده است که دیگر در درون آن نیست.