(مطالعات زنان 15)

نویسنده : میکلا مورجا

   ترجمه : لیلا کرمی

 کتاب حاضر با تمرکزی ویژه بر زنان و هویت آن ها، بر اساس تجربیات شخصی نویسنده به نقد تربیت کاتولیکی رایج و تاثیری که بر شکل دهی تعریف دنیا و مفاهیم هستی شناسانه مانند سرنوشت، هویت، روابط و عملکرد انسان برجای می گذارد پرداخته و بر جایگاهی که زنان در فضا و تجسمات مذهبی دارند توجهی ویژه معطوف کرده است. در راس همه زنان این شخصیت حضرت مریم و بازتاب آن در واتیکان است که از ابعاد گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته و دیدگاه مردسالارانه و مبهمی که نسبت به ایشان اتخاذ شده مورد نقد واقع شده است.

گزیده ای از کتاب :

به تصویر کشیدن مریم عذرا روند بسیار پرتلاطمی داشته است. بیشتر به دلیل اینکه برای ستایش مردمی، ویژگی های مریم، بر خلاف ویژگی های فرزندش، از ابتدا خیلی روشن نبوده اند و ارزش های متفاوتی در طول تاریخ مسیحیت داشته اند. قدیمی ترین نوع احترام به مریم به عنوان “مادر خدا” بوده؛ و تصویر نگار، مسیح را به شکل متحیر کننده ای ریز کرده و در آغوش او قرار می دهد. در ابتدا، هنر مسیحی برای تقلیل ندادن شان معنوی ناجی، راه حل را گزاردن او مثل کودکی عرفانی در آغوش مریم می بیند. یعنی آفریده ای که در اندازه کوچک است، ولی چنان عرفانی مجسم شده مینیاتور فرد بزرگسال به نظر می آید. مسیح کودک نخستین تصاویر، محبت ایجاد نمی کند. مرد ریزجثه متزلزلی است که دنیایی را در دست دارد. زنی که او را در آغوش دارد، نه به او شیر می دهد و نه او را نوازش می کند، فقط او را به عنوان راه راست نشان می دهد و در همین، همه کارآمدی کلامی او خلاصه می شود: مریم عذرا، مادر خداست و مسیح رهنمود را نشان می دهد.

با گذر زمان که مرتدان دیگر بعد الهی عیسی را زیر سوال نمی برند، واتیکان به مسئله دیگری می پردازد: تایید حقیقت حلول او. پولس قدیس خوب می فهمد که بدن انسانی مریم می تواند نشانگر نقطه تقاطع غیرممکن بی الوهیّت و انسانیّت مسیح شود. نقاشان مسیحی، در راستای فرمانبری از اصطلاح «متولد شده از زن» پولس، مریم را مثل کسی که کودکی بی دفاع و نازنین در آغوش دارد، نقاشی می کنند. یعنی تمثال ضعف الهی ای که مرد شده است و مسلما از گوشت و استخوان است و اغلب به سینه مادر چسبیده و یا انگشت او را در دست گرفته است.

رئالیسم پیکرنگار که در ابتدا برای تقلیل ندادن الوهیّت عیسی رد می شد، تبدیل به عاملی مفید برای نشان دادن ذات ضعیف تر او، یعنی انسانیّت اش می شود. در هر دو مورد، قاعده زیباشناسی مریم عذرا را کارآمد نشان می دهد و بیشتر از اینکه درباره مریم بگوید، درباره مسیح می گوید.