نویسنده : مهدی سیدی و دیگران

ولایت خوارزم که در اراضی دلتای رود جیحون در جنوب دریای خوارزم قرار دارد، از دیرباز یکی از ولایت‌های سرحدی ایران با سرزمین ترکان و غزها محسوب می‌شده است. فردوسی، خوارزم را از ولایت‌های سرحدی ایران و توران و محل کشمکش این دو کشور خوانده است. در دوران اسلامی نام‌آوران برخاسته از خوارزم، چون ابوریحان بیرونی، جارالله زمخشری، نجم‌الدین کبری و... این ولایت را به شهرت جهانی رسانده‌اند. ظهور دو دودمان دانشمند و دانش‌پرور «آل عراق» و «مامونیان» در سدة چهارم سبب تجمع دانشمندان بی‌نظیری در کاث (مرکز اولیة خوارزم) و گرگانج (جرجاینه) شد. اما، ظهور دوران قدرتمند و نامی خوارزمشاهیان در سدة ششم هجری و رفتار مغولان با ایشان و خوارزم، شهرت این ولایت را عالم‌گیر کرد. با توجه به اهمیت این منطقه و پیوستگی تاریخی و فرهنگی آن با ایران، در کتاب حاضر جغرافیای تاریخی خوارزم در هفت فصل بررسی شده است: ولایت خوارزم؛ مراکز خوارزم؛ چهل شهر و آبادی بزرگ ولایت خوارزم؛ جیحون و مسیرها و شعبات آن؛ ولایات و بیابان‌های مجاور خوارزم؛ شاه‌راه‌های خوارزم؛ و فرهنگ‌نامة جغرافیای تاریخی خوارزم.