«قصه‌ی جزیره‌ی ناشناخته» از آثار متاخر ساراماگوست اما درحقیقت می‌توان ‌آن‌را دریچه‌ای به دنیای پر رمز و راز و نمادین داستان‌های او دانست.

ماجرای کتاب بسیار سرراست و بی‌ابهام، اما درون‌مایه‌ی اثر چندوجهی، تاویل‌پذیر، و شامل بن‌مایه‌های اصلی آثار مهم ساراماگوست. داستان هم‌چون حکایت‌های قدیمی می‌آغازد و پیش می‌رود و فرم آن شباهتی به فرم داستان‌های مدرنیستی ندارد، برعکس اندیشه‌ی نهفته در پس حکایت که شامل مضامین عمیق مدرنیستی و پسامدرنیستی‌ست. به‌طور خیلی خلاصه و ساده‌گیرانه بن‌مایه‌ی اثر را می‌توان «هویت گم‌شده» دانست.

مردی به قصر پادشاه می‌رود و درخواست عجیبی را مطرح می‌کند: او یک کشتی می‌خواهد که با آن به کشف جزیر‌ه‌ی ناشناخته برود! پادشاه، پس از کش و قوس‌هایی با خواسته‌ی مرد موافقت می‌کند و او به بارانداز می‌رود تا کشتی خود را از رییس لنگرگاه دریافت کند. زن نظافت‌کار قصر نیز که در جریان خواسته‌ی عجیب مرد از پادشاه و سودای او قرار دارد او را تعقیب می‌کند و به او می‌پیوندد. مرد، پس از دریافت کشتی، متوجه می‌شود که اسباب سفر مهیا نیست. مرد نه ملوانی بلد است، نه ابزار سفر دارد، و نه خدمه‌ی کشتی. همه می‌دانند که دیگر جزیره‌ی ناشناخته‌ای باقی نمانده و تازه اگر هم چون‌این جزیره‌ای وجود داشته باشد کسی حاضر نیست عافیت ساحل را به مخاطرات یک سفر ماجراجویانه‌ی بی‌نتیجه بفروشد.

زن و مرد تنهای‌اند و مرد از اولین دیدار دل‌باخته‌ی زن است، هم‌آن‌طور که زن او را می‌خواهد. به زودی، و پس از یک رویای طولانی، مرد ـ و نیز: خواننده ـ درمی‌یابد که گم‌شده‌ی مرد هم‌آن زن است و البته خود او، و روز بعد کشتی او و زن «سرانجام به دریا» می‌زند؛ نه در جست‌وجوی جزیره‌ی گم‌شده که «برای یافتن خودش.»