«عرفان و رندی در شعر حافظ» یکی از مشهورترین کتاب‌های تالیفی داریوش آشوری است که در آن تلفیق دو مفهوم مهم در تاریخ ادبی فارسی یعنی «عرفان» و «رندی» در غزل‌های حافظ بحث و بررسی شده است.

آشوری مباحث خود درباره شعر حافظ را در این کتاب در چهار بخش کلی تدوین کرده است که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «بنیادهای انسان ‌شناسی صوفیانه»، «مطالعه میان‌متنی»، «شعر و عرفان» و «عرفان و رندی در دیوان حافظ».

بخش نخست کتاب شامل دو فصلِ «اسطوره و سرنمون» و «اسطوره آفرینش در دین‌های ابراهیمی» است. سرنمونِ عارف و زاهد از زمان آفرینش آدم و تفاوت این دو در تأویلِ راز این آفرینش، مبحث اصلی طرح شده در این فصل است. بخش دوم نیز شامل چهار فصل به ترتیب با سرفصل‌های «سرسخن»، «گزیده کشف الاسرار»، «گزیده مرصاد العباد» و «دو مکتب تاویلی» است. آشوری در «سرسخن» به شرح و بررسی خاستگاه‌های متفاوت برداشت‌های صوفیانه ـ عرفانی در دوران‌های مختلف تاریخی می‌پردازد. ارجاعات نویسنده در این فصل، شطح معروف حلاج یعنی «انا الحق» و انواع مختلف تاویل نزد اهل فن در طول تاریخ اندیشه اسلامی و ایرانی است.

بخش سوم نیز شامل دو فصل به ترتیب با عناوین «از تصوف زاهدانه به تصوف شاعرانه» و «از شعر صوفیانه به شعر رندانه» است. در نهایت بخش چهارم (آخر) کتاب نیز که مفصل‌ترین بخش است شامل این سرفصل‌هاست: «درام عارفانه سرنوشت و سرگذشت جان»، «طرح ساختار سرنمونی در دیوان حافظ»، «رویارویی ازلی:‌آدم در برابر مَلَک»، «یگانگی ازلی:‌ آدم و حافظ»، «ستیز ازلی و ابدی: حافظ و زاهد»، «تقدیر ازلی آدم/حافظ: رند و رندی»، «گذار ازلی: از مسجد به خرابات»، «حکمت آفرینش: بازی جهان»، «شعر رندانه و شعر زهد»، «خلوتگه راز»، «شراب و عیش نهان» و «نتیجه گیری».