(فیروزه‌ی اسلام)

نویسنده : غلامرضا سحاب ،محمدهادی خسروی

فیروزه اسلام میگویند که بنای این ساختمان به صالحه خاتون و بیگم خاتون، دختر و همسر جهانشاه بن قرایوسف قراقویونلو، منسوب است اما آنچه بر سر در این عمارت باشکوه جلوه گر است این جمله است: «العماره المبارکه المظفریه»، شاید همین کفایت میکند که این مجموعه آباد و ویران را مظفریه بنامند مسجد، کتابخانه و خانقاه، مجموعه ای دلفریب از بناهایی با شکوه است که روزگاری در تبریز در کنار یکدیگر صف کشیده و شکوهی بی مثال برای آن روزگاران آفریده بودند. تلألو آبی رنگ کاشی های معرقی که به رنگ کبود و فیروزه ای چشم نواز ایرانی آذین یافته اند، نشان از عمارتی باشکوه دارد: «فیروزه اسلام» فیروزه اسلام، نامی بر مسجد کبود است و تنها بازمانده این مجموعه مسجد و کتابخانه و خانقاه که با همه ویرانی که در ارکان آن روی داده است هنوز هم شکوه هنری خود را حفظ کرده و پس از قرنهای متمادی باز هم تماشاگران خود را غرق حیرت و تعجب میسازد. تدوین تاریخ ایران ترسیم سرگذشت حیات و فرهنگ ملتی با بیش از 7000 سال پیشینه است. در این رهگذر، زمینه های پیدایش، بسترهای حرکت، پدیده ها و حوادث، علل تعالی یا انحطاط، تاثیر و تأثرها، چگونگی روابط و سایر شئون و مظاهر زندگی، فرهنگ و سرنوشت این ملت به تصویر کشیده شده و در معرض اندیشه، کنکاش و مطالعه انسانها قرار میگیرد. در این میان تبریز بعنوان یکی از مهمترین شهرهای این سرزمین با تاریخ و فرهنگی بسیار غنی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. مسجد کبود در اسناد بسیار زیادی از محققان و جهانگردان از آن یاد شده و هر یک به نوبه خود به ستایش این بنای باشکوه پرداخته اند. این بنا با معماری خاص خود نه تنها یک بنای مذهبی" تاریخی که یک دانشگاه بزرگ برای علاقه مندان به سبک معماری آذری با طرحی تحسن بر انگیز و کاشی کاری منحصر به فرد است. از ویژگی های این مجموعه استفاده از تصاویر رنگی به جای متن های طولانی است که در عین زیبایی بخشیدن به اثر، درک آن را برای مخاطب تسهیل میگرداند. نگاه اجمالی و جامع بر همه شئون بنا از جمله سبک معماری بنا، نحوه کاشی کاری و نقوش و نگاره های به کار رفته در بنا از ویژگی های این اثر است.