نویسنده : حبیب لاجوردی

    ترجمه : ضیاء صدقی

حبيب لاجوردى در سال 1317 در تهران متولد شد. دانش‌آموختۀ دانشگاه‌هاى ييل و هاروارد و داراى درجۀ دكتراى اقتصاد از دانشگاه آكسفورد بود. سال 1348 با همكارى هيأت علمى مدرسۀ بازرگانى هاروارد «مركز ايرانى مطالعات مديريت» را در تهران تأسيس كرد و تا سال ۱۳۵۴ در آن تدریس نمود. این مرکز در سال ۱۳۶۱ به «دانشگاه امام صادق» تبدیل شد. دکتر لاجوردی پس از انقلاب 57 از ايران رفت. مهم‌ترين و به‌يادماندنى‌ترين كار او، پايه‌گذارى و مديريت پروژۀ تاريخ شفاهى ايران در مركز مطالعات خاورميانۀ دانشگاه هاروارد است كه از سال 1360 آغاز شد. او سوم مرداد 1400 در واشینگتن درگذشت.

ضیاء صدقی در سال ۱۳۱۵ متولد شد. در جوانی همزمان با آغاز فعالیت جبههٔ ملی دوم از اعضای مؤثر «جامعهٔ سوسیالیست‌های نهضت ملی ایران» شد. بعد از انقلاب ۵۷ از ایران خارج شد و در امریکا به تحصیل فلسفه پرداخت. چند سال بعد به‌عنوان یکی از مصاحبه‌کنندگان و پژوهشگران اصلی پروژهٔ تاريخ شفاهى ايران با دکتر حبیب لاجوردی همکاری کرد. او در سال ۱۳۷۶ به زندگی خود پایان داد.

پيدايش و نحوۀ نقش‌آفرينى اتحاديه‌هاى كارگرى سنجۀ مناسبى است براى پژوهش دربارۀ وضعيت توسعۀ سياسى جامعه. همچنان‌كه هر زمان ساحت اجتماعى ايران توأم با آزادى‌هاى سياسى بوده است، اولين نهادهايى كه سر بر‌‌‌آورده‌اند اتحاديه‌هاى كارگرى بوده‌اند؛ از ديگر سو، با حاكم شدنِ دوبارۀ اختناق، اتحاديه‌هاى كارگرى به اولين هدف سركوبگران تبديل مى‌شوند. حبيب لاجوردى در اين اثر دورانى بس حياتى در تاريخ سياسى ايران را از منظر پيدايى و سركوبىِ جنبش كارگرى روايت مى‌كند، دورانى كه با انقلاب مشروطه آغاز مى‌شود و نهايتاً به انقلاب 57 مى‌انجامد. او با تحليل فرازها و فرودهاى اين جنبش نشان مى‌دهد كه تحول اجتماعى حقيقى مستلزم امكان سياست‌ورزى آزادانه است و نه حاصل خودكامگى مبتنى بر لوازم اقتصادى.