(فصلی از تاریخ تکامل نیروی هوایی ایران در دوران اوج جنگ سرد ،دهه 70 میلادی)

نویسنده : طوس طهماسبی

کتاب حاضر فصلی از تاریخ تکامل نیروی هوایی ایران در دوران جنگ سرد، دهه هفتاد میلادی است. نویسنده در این اثر؛ این دو جنگنده را به عنوان  نقاط عطف و چالش های پیش روی هوانوردی نظامی در دهه هفتاد میلادی می داند، در دورانی که شاهد پیشرفت چشمگیری در رشد و بلوغ هوانوردی نظامی مخصوصا در تقویت نیروی هوایی ایران بود. کتاب به بررسی جامع این دو جنگنده و نقش بسزای آن در انتخاب هرکدام از دیدگاه اقتصادی می پردازد. همچنین چند جنگنده دیگر را از جمله فانتوم مورد بحث قرار می دهد.

گزیده ای از کتاب :

تلاش ایران برای رسیدن به فانتوم دو تا سه سال طول کشید. آمریکا در ابتدا چندان  مایل به فروش فانتوم به ایران نبود اما ایران در نهایت با اصرار و پیگیری، توضیح مکرر تهدیدات پیش رویش و نیز تهدید به خرید اسلحه از شوروی توانست ایالات متحده را برای این فروش راضی کند. در آن دوران برخلاف سال های بعد که نیکسون بر سر کار بود، واشنگتن تمایل چندانی به فروش تسلیحات پیشرفته به ایران نداشت.

سرانجام در سال 1967 قراردادی برای خرید 32 فروند اف 4 دی امضا شد و در سپتامبر 1968 یعنی شهریور 1347 نخستین فانتوم ها وارد ایان شدند. اگر بخواهیم دست به مقایسه تاریخی بزنیم اهمیت این قرارداد دست کم در حد خرید اف 35 در سال 2018 است. در آن زمان بجز کشور سازنده تنها انگلستان صاحب فانتوم شده بود. اسرائیل یک سال بعد و ترکیه تنها شش سال بعد یعنی در سال 1974 توانستند این جنگنده را خریداری کنند و دیگر متحدان آمریکا در منطقه مانند پاکستان، عربستان، اردن و شیخ نشین ها هیچ گاه صاحب فانتوم نشدند. در دهه شصت میلادی اف 4 جنگنده ای پیچیده و گران بود که تنها معدودی کشورها توانایی تامین ملزومات سیاسی، مالی و تدارکاتی خرید آن را داشتند.

ورود فانتوم نقطه عطف و نوعی سکوی پرش در تاریخ نیروی هوایی ایران بود. تا قبل از آن نیروی هوایی ایران یک نیروی معمولی جهان سومی با ضعف ها و کاستی های مختص آن بود. این نیرو حتی بر نیروی هوایی عراق برتری چندانی (دست کم از لحاظ تجهیزات) نداشت و قطعا نسبت به نیروی هوایی ترکیه در رده  پایین تری قرار می گرفت. ترکیه جنگنده های اف 100 و اف104 در اختیار داشت که توانایی های بیشتری نسبت به اف 86 ها و اف 5 های ایران داشتند، اما با ورود فانتوم، نیروی هوایی ایران بالاتر از ترکیه و در جایگاه نخست نیروهای هوایی خاورمیانه (منهای اسرائیل) قرار گرفت.