نویسنده : ورنر اشنایدرز

    ترجمه : امین‌الدین ابطحی

همان گونه که هر صبح آسمان روشن می‌شود و تاریکی شبانه طرد می‌گردد، قوه فاهمه بشر نیز می‌بایست روشن گردد. سال ۱۶۹۱ اصطلاح «روشنگریِ قوه فاهمه» از منظر لغوی به ثبت می‌رسد. ذهن‌های روشن می‌بایست بوسیله مفاهیم واضح و قوه حکمِ تقویت شده، بتوانند به روشنی تشخیص دهند که در حقیقت ماجرا چیست.

«روشنگری» یک ایدۀ مبارزه عقل محور علیه تصورات «تاریک» است، تصوراتی که همه چیز را همانند یک مه غلیظ، نامشخص و ناواضح می‌نمایند. روشنگری خود را در برابر خرافات و افراطی گری، غرض ورزی و تعصب، کوتاه فکری و خیالبافی قرار می‌دهد و همزمان یک ایده مثبت و برنامه دار جهت استفاده صحیح از قوه فاهمه است. روشنگری خویش اندیشیِ انسان‌های بالغ را ترجیح می‌دهد و با همه قدرت‌های خودکامه مقابله می‌کند، قدرت‌هایی که می‌خواهند مانع از استفاده مستقل از قوه فاهمه انسانی شوند.

اعتماد به عقل و آرزوی رهایی، روشنگری را به عنوان جنبشی فکری و سیاسی در اروپای دوران جدید توصیف می‌کند. عصر روشنگری به صورت تصادفی شامل قرن میان دو انقلاب بزرگ نمی‌شود، انقلاب‌هایی که بواسطه آنها تسلط مطلق کلیسا و حکومت از میان رفت. عصر روشنگری از لحاظ تاریخی در سال ۱۶۸۹ با انقلاب باشکوه در انگلستان شروع شد و یک صد سال بعد در سال ۱۷۸۹ با انقلاب بزرگ در فرانسه، هنگامی که ایده‌های ضد مذهبی و ضد فئودالی فیلسوفان فرانسوی بر توده‌های مردم تاثیر گذاشت، به پایان رسید.

عصر روشنگری می‌تواند به عنوان گذرگاه دوران پیشامدرن به مدرنیته (غربی) تعبیر گردد و بر همین اساس می‌توان این عصر را به عنوان نقطه آغازین فرآیند دنیوی کردن امور و همچنین دوران پیدایش ایده‌های حقوق بشر و دموکراسی ارزیابی نمود. همچنین از زمان انتشار کتاب تأثیرگذار «دیالکتیک روشنگری» توسط آدورنو و هورکهایمر، سنتی از تفاسیر انتقادی نیز تثبیت شده است، سنتی که ریشه در عصر روشنگری دارد.