(پژوهشی در نسبت علم با ارزش‌ها ،متافیزیک ،جامعه و فرهنگ)

نویسنده : محسن عباس‌نژاد

این کتاب به بررسی رابطه میان علم که آن را دانشی حاصل از تجربه می داند و فرا علم که به مابعدالطبیعه، ارزش ها، جامعه و فرهنگ نسبت می دهد پرداخته  و این مقوله را از منظر آراء و دیدگاه های مختلف بررسی کرده است. هم چنین اثر حاضر چالش های پیوند علم و فراعلم و راهکار خروج از آن ها را در کنار نظریه مرزبندی پیوندهای علم و فراعلم به بحث گذاشته است.

گزیده ای از کتاب :

چنان که از آراء مانهایم برمی آید وی علم تجربی را خارج از گردونه جامعه شناسی معرفت و مستقل از منافع و چشم اندازهای گروه ها می داند. گرچه استدلال هایی که برای چشم اندازی بودن گونه های معرفت به کار می برد به طرز یکسانی شامل علوم تجربی هم می شود. نکته دیگر آن که او و پیشاهنگان جامعه شناسی معرفت مفهوم «فراعلم» را هم توسعه می دهند، در حالی که در فلسفه علم نگاهی عمدتا فردگرایانه به مقوله فعالیت علمی وجود دارد و حوزه فراعلم به ارزش ها و متافیزیک دانشمند محدود می گردد، در جامعه شناسی معرفت عنصر «امر اجتماعی» نیز به دایره فراعلم وارد می شود. چنان که حتی ارزش ها و متافیزیک فرد نیز تحت تاثیر فشار جامعه و ملاحظات اجتماعی تعیین می گردد. در این معنا برای جامعه هویت مستقلی فرض می شود که منشأ  اعتقادات فرد است و این اعتقادات به نوبه خود در «سبک فکری» و «اندیشه» دانشمند تاثیر می گذارد. در آن صورت امر اجتماعی شامل برآیندی از آداب و رسوم، منافع گروهی، سلایق و ارزش ها و متافیزیک جامعه مورد نظر است که ناخواسته فرد را تحت تاثیر تعلیم و تربیت خویش قرار می دهد.