نویسنده : محسن فیض کاشانی

   ترجمه : رضا رجب‌زاده

كتاب شريف «منهاج النجاة» كه در بيان آنچه كه دانستنش بر هر مرد و زن مسلمان واجب است نگاشته شده، از تأليفات حكيم محقق مرحوم ملا محسن فيض كاشاني است.

مرحوم فيض، نامش محمّد محسن، فرزند شاه مرتضي است، پدرش از بزرگان علماء و عرفاء عصر خود بود و در سنة 1044 ه‍ وفات يافت مرحوم فيض در سال 1007 هجري در قم ديده به جهان گشود و بعد براي كسب علم به كاشان رفت و مدّتي در آنجا مشغول تحصيل علم بود تا اينكه خبر مهاجرت دانشمند گرانمايه مرحوم سيد هاشم بحراني را به شيراز شنيد، با اجازه از محضر پدر، راهي آن ديار شد، و در شيراز ضمن استفاده از محضر مرحوم بحراني با فيلسوف ملاّصدرا آشنا گشت و در سلك شاگردان آن بزرگوار درآمد و دختر وي را بزني گرفت.

مرحوم فيض از جماعتي از برزگان علماء همچون شيخ بهائي و مولي محمّد صالح شارح كافي، و مولي محمّد طاهر قمي و مرحوم سيد هاشم بحراني و ملاصدرا روايت نموده و از محضر آنها كسب فيض نموده است. از جملة كساني كه از وي روايت نموده و از زمرة شاگردان آن مرحوم هستند مي‌توان از علاّمة مجلسي صاحب كتاب بحارالانوار و فرزند مرحوم فيض علم الهدي، و سيد نعمت الله جزايري نام برد.

مرحوم فيض در دوران حيات علاوه بر مشاغل علمي اعمّ از تدريس، و قضاء و امامت و امثال آن در حدود دويست و بيست جلد كتاب و رساله و حواشي معتبر از خود بيادگار گذاشت كه معروف‌ترين آنها كتاب وافي، و تفسير صافي، و حقايق و محجة البيضاء و علم اليقين، و عين اليقين مي‌باشد. وي را ديوان شعري است كه كراراً به چاپ رسيده است. مرحوم فيض سرانجام در سنّ هشتاد و چهار سالگي در سال 10091 ه‍ در كاشان ديده از جهان فرو بست و در همان شهر بخاك سپرده شد. مزارش در اين شهر زيارتگه صاحبدلان و سالكان الي الله است.

امّا كتاب حاضر، چنانكه از مقدّمة آن برمي‌آيد گويا مرحوم فيض آن را در پاسخ به درخواست يكي از برادران ايماني خود به رشتة تحرير درآورده است. كتاب گرچه به ظاهر مختصر مي‌نمايد ولي مجموعه‌اي از اصول اعتقادي و برنامه‌هاي اخلاقي و عملي است كه با بياني ساده بيان شده است.

مرحوم فيض در اين كتاب، ابتدا اصول اعتقادي را بيان مي‌كند و پس از آن كه به منزلة اساس وزير بناي ايمان است به بيان تقوا كه ثمرة ايمان مي‌باشد مي‌پردازد و تقواي دل و تقواي جوارح و اعضاء را بيان مي‌كند و ارتباط تقواي دل را، با تقواي جوارح و اعضاء توضيح مي‌دهد، وي در تمام مباحث كتاب، ابتدا بعضي از آياتي را كه در آن زمينه رسيده مي‌آورد. و بعد با فرمايشات معصومين بحث را كامل مي‌نمايد.