(علم در برابر عالم ماورائی)

نویسنده : دیپاک چوپرا ،لئونارد ملودینو

   ترجمه : مرتضی گرجیان

آیا هوشیاری و خودآگاهی جنبه‌ای از طبیعت است که در گذشته، به‌شکل ظهور موجودات زنده سابقه نداشته یا آیا این ویژگی طبیعت است که همواره تنها در برخی از اَشکال خود حاضر بوده؟ این پرسش در این کتاب مهیج، آموزنده و سرگرم‌کننده که به‌وسیله دو نویسنده ماهر نوشته شده، مورد بحث قرار گرفته است. چوپرا به‌نفعِ نافذ بودن هوشیاری و خودآگاهی بحث می‌کند درحالی‌که ملودینو برعکس در غیاب وجود شواهد علمی کافی، به‌نفعِ ظهور همه‌چیز از شکل محضِ فیزیکی، استدلال می‌کند. جدال جهان بینی‌ها (War of the worldviews) کتاب خوبی برای خواندن است، به‌خصوص اگر شما از پیش، دارای ایده مشخصی در خصوص این موضوع هستید.

خوب است بدانید هیچ‌چیز اسرارآمیز‌تر از جهان‌بینی انسان‌ها نیست. هر یک از شما جهان‌بینی خاصی دارید و بر این باورید که جهان‌بینی‌تان مبتنی بر واقعیت است. بومی‌های جنوب غربی آمریکا صدها مایل را برای شکار بوفالو سفر می‌کردند اما هرگز از رودخانه‌های اطراف‌شان ماهی صید نمی‌کردند. درواقع، در جهان‌بینی آن‌ها، این مسئله که ارواح نیکانِ مرده‌شان ماهی است، امری مسلم و واقعی بود. در جهان‌بینی یونانیان باستان این مسئله که یک شخصِ با اخلاق و پرهیزگار می‌تواند بردگانی در اختیار داشته باشد، امری قابل قبول به شمار می‌رفت. علاوه بر این، در جهان‌بینی آنان خدایان بسیاری از خدای عشق و زیبایی گرفته تا خدای جنگ، خدای مردگان، خدای شکار، خدای برداشت محصول و خدای دریا وجود داشت.

این کتاب بی‌آنکه نزاعی در کار باشد، به برخورد دو نوع جهان‌بینی می‌پردازد. نقطه شروع این مواجهه، یک مناظره تلویزیونی بود. ملاقات دو فرد ناشناس در یک برنامه مناظره تلویزیونی درباره «آینده خداوند» که در تالار سخنرانی انستیتو تکنولوژی کالفرنیا با حضور بسیاری از دانشمندان و دانشجویان و همچنین عده زیادی از مردم ازجمله طرفداران دیپاک، برگزار می‌شد. هر یک از آن‌ها عقاید شخصی خود را با خود به‌همراه آورده بودند بدون‌شک برخی از این عقاید، مذهبی بودند اما هر یک از آن‌ها جهان‌بینی خود را داشتند، که در سطحی بسیار ژرف‌تر از باورها عمل می‌کند.

این کتاب در فصل «گیتی» درباره این‌که جهان ‌هستی از کجا آمده، ماهیت آن چیست و به ‌کجا می‌رود، بحث خواهد کرد. در فصل «حیات» درباره تکامل تدریجی، ژنتیک و منشاء حیات مناظره می‌شود. فصل «ذهن و مغز» به عصب‌شناسی اشاره داشته و به تمامی موضوعات مربوط به ذهن و جسم می‌پردازد و فصل «خداوند» نه‌تنها به اقتداری الهی بلکه در مفهومی وسیع‌تر، به حضوری الهی در جهان ما اشاره دارد.

کتاب جدال جهان بینی‌ها در مجموع شامل هجده عنوان با مقالاتی از هر دو نویسنده است. هر یک حکایت را از نگاه خود گفته است، در هر عنوان، نفر دومی که اظهار نظر می‌کند، متن نفر اول را در اختیار داشته و از این رو برای رد ادعای حریف؛ احساس آزادی عمل بیشتری می‌کند. از آن‌جایی که در مناظره، میل به رد ادعای حریف متقاعد‌کننده مخاطبان است، سعی شده تا جای ممکن درباره این‌که چه کسی در بحث برتری یافته، منصفانه عمل کنند.