نویسنده : حمید شوکت

حمید شوکت سال ۱۳۲۷ در تهران به دنیا آمد و سال ۱۳۴۶ به آمریکا رفت. او در آنجا هنگام شرکت در مبارزاتی که بر ضد جنگ ویتنام شکل گرفته بود، به جریان سیاسی چپ پیوست و به عضویت سازمان دانشجویان ایرانی در آمریکا و کنفدراسیون جهانی درآمد. حمید شوکت در آستانۀ انقلاب ۱۳۵۷ در پایه‌ریزی جبهه دمکراتیک ملی شرکت کرد و مدتی عضو هیئت تحریریه نشریه‌ی آزادی، ارگان آن تشکیلات بود. او در بازگشت به اروپا، چندی با نشریۀ نامه جمهوری‌خواهان همکاری کرد. نخستين کتاب حمید شوکت که “زمينه‌های گذار به نظام تک‌حزبی در روسيه شوروی” نام داشت، بيش از سی سال پيش منتشر شد. انگیزۀ او برای نوشتن این کتاب، ریشه‌يابی ساختار و باورهای تئوریک سوسياليسم روسی بود که بر انديشه و کردار چپ سنتی در ايران تأثيری انکارناپذیر گذاشته است. کتاب ديگر او که چند سال بعد با عنوان “سال‌های گم‌شده، از انقلاب اکتبر تا مرگ لنين” انتشار يافت، به روند شکل‌گيری انديشه‌های انحصارطلبانه و استبدادی در حزب کمونیست شوروی پرداخته است.

او در بررسی تاريخ جنبش چپ ايران با چهار تن از رهبران سازمان انقلابی حزب توده ایران در خارج از کشور به گفت‌وگو پرداخت که حاصل آن چهار کتاب بود. انتخاب اين روش برای بازگویی رويدادهای تاريخی و سنجش آن‌ها، مستلزم بيانی ويژه و شکلی نوین بود که حميد شوکت آن را برای نخستين بار در شیوۀ تاریخ‌نگاری ایران به کار بست. اين گفت‌وگوها که بيست و پنج سال پيش با انتشار کتابی با عنوان “نگاهی از درون به جنبش چپ ايران” آغاز شد، به بازگویی و بررسی گوشه‌هايی از تاريخ جنبش چپ ایران از زبان رهبران آن می‌پردازد و تصويری از آرمان و توهمی را آشکار می‌کند که سرنوشت شماری از کوشندگان اين جنبش را رقم زد.