نویسنده : گئورگی والنتینوویچ پلخانف

    ترجمه : پرویز بابایی

انسان اجتماعی، محصول تکامل طولانی جانورشناختی است. تاریخ فرهنگی او تنها هنگامی آغاز می‌شوذد که دیگر با تصاحب مواهب رایگان طبیعت ارضاء نشده و خود به تولید مواد مصرفی مورد نیاز آغاز می‌کند. وسعت و سرشت آن تولید در هر زمان حاضر و با وضعیت نیروهای مولد تعیین می‌گردد. نخستین انگیزه‌ی کامل نیروهای مولد را خود طبیعت یعنی محیط اجتماعی انسان فراهم می‌کند. اهمیت روزافزون تولید در زندگی انسان اجتماعی با اهمیت روزافزون محیط اجتماعی برای تکامل نیروهای مولد همراه است. انسان‌ها برای اینکه تولید کنند، ناگزیر روابط معینی با طبیعت برقرار می‌سازند، اما این کافی نیست. فرآیند اجتماعی تولید مستلزم روابط متقابل معینی در میان خود تولیدکنندگان نیز هست. در هر دوره‌ی معین، ان روابط متقابل در میان تولیدکندگان را وضعیت نیروهای مولد تعیین می‌کند. هر پله‌ی تاریخی جدید درتکامل نیروهای مولد، انقلابی در روابط متقابل میان تولیدکنندگان و در عین حال در سرتاسر نظام اجتماعی فراهم می‌آورد.