نویسنده : احمد کتابی

جبر و اختیار از زمرۀ موضوعات بغرنجی است که از روزگاران کهن، کنجکاوی آدمیان را جلب کرده و پیوسته، محلِ مناقشه و مجادلۀ صاحب‌نظران گوناگون بوده است. شگفتا! که طیّ قرون متمادی که به بشریت گذشته کمتر اندیشمندی توانسته است برای این مسألۀ پیچیده پاسخی قطعی و پذیرفتنی بیابد و از این شبِ تاریک راهی به روز ببرد؛ تا آنجا که شاید بتوان گفت: انسان‌ها در نخستین ربعِ سدۀ بیست‌ویکم، در مقامِ جوابگویی و رهیابی به معضلِ جبر و اختیار، به تقریب، در همان مرحله و نقطه‌ای باقی مانده‌اند که هزاران سال قرار داشتند.
در کتابی که پیش روی دارید، نظریات مولانا در بابِ جبر و اختیار به تفصیل و با استناد به شواهدِ متعددِ مستخرج از: مثنوی معنوی، فیه مافیه و دیوان شمس بررسی شده است.
کتاب شامل چهار بخش با عنوان‌های زیر است: رویکرد جبرگرایانۀ مولانا، رویکرد اختیارگرایانۀ مولانا و رویکرد میانه‌گرایانۀ (امر بین‌الامرین) مولانا و سرانجام نقد نظریات مولانا.
ضمناً، در بخش مقدمات کتاب دانشنامۀ توصیفی نسبتاً مفصلی دربارۀ اصطلاحات مربوط به جبر و اختیار همراه با اصطلاح‌شناسی انگلیسی ـ فارسی تنظیم و ارائه شد، که حاوی افزون بر ۷۰ مدخل است.