(درآمدی بر جهان‌نگری هنری)

نویسنده : جواد مهدی‌زاده

اندیشه زیبایی‌شناسی و هنرشناسی در دنیای معاصر با انبوهی از گرایش‌ها و جریان‌های متضاد، پراکنده، آشفته، ناروشن، سیال و ناپایدار درگیر شده است. شواهد بسیار نشان می‌دهد که دنیای هنر به صورت شگفت‌آوری با دنیای مد، تبلیغات، تجمل، خودنمایی، سرگرمی، ماجراجویی، لذت پرستی، شهرت طلبی و غیره هم کاسه و درآمیخته شده است. از سوی دیگر این وضعیت تراژیک به پیدایش واکنش‌های اعتراضی و انتقادی گوناگون دامن زده که به نوبه خود سرنوشت دنیای هنر را پیچیده‌تر کرده است. به همین دلیل در حال حاضر بازاندیشی درباره مسائل زیبایی‌شناسی و هنر به یک پرسمان بزرگ، در مقیاس جهانی، تبدیل شده است. کوشش‌ها و پژوهش‌های تازه در این زمینه افق‌های تازه‌ای را به سوی آینده گشوده که هم‌چنان با بیم و امید همراه است.

براساس این پیش‌ فرض‌ها هدف اصلی این کتاب نه بررسی تاریخ هنر و نه شرح و تفسیر انواع هنرها یا مکتب‌های هنری است، بلکه تلاش برای به دست آوردن یک تصویر یکپارچه و همه جانبه از جایگاه و نقش هنر در جامعه کنونی است. هم‌چنین این بررسی یک پژوهش دانشگاهی و رسمی نیست، بلکه حاصل سال‌ها جست‌وجوی نگارنده برای یافتن پاسخ‌هایی، هر چند ساده و ناتمام، برای پرسش‌ها و دغدغه‌های ذهنی خود در این زمینه بسیار پیچیده، اما پر جاذبه و سازنده، به منظور فهم زندگی و غنی‌تر کردن آن است. اگرچه گام نهادن در این راه بسیار دشوار و پرمخاطره است، اما بسیار آموزنده و لذت‌بخش است. روشن است که هیچ پاسخ کامل و نهایی برای مسائل پیچیده انسانی، به ویژه پدیده‌های کیفی و ذهنی مانند هنر، وجود ندارد، اما نمی‌توان به این بهانه دست از پرسشگری و کنجکاوی برداشت و جلوی پرواز ذهن بی‌قرار و تخیل خلاق آدمی را گرفت. باید پذیرفت که برای آگاهی یافتن از ناآگاهی‌های انسانی و کاستن از دامنه آن راهی جز کندوکاو و جست‌وجوی بیشتر، با استفاده از دستاوردهای دانش انسانی، نداریم.