(روایتی از جواهرات سلطنتی و زیورآلات ایرانی)

نویسنده : آرزو اسکندری

«زیورها و جواهرات همواره سهمی چشمگیر در دلبستگی‌های انسان داشته و ایرانیان در طول تاریخ چند هزار‌ساله، علاقه و توجه خاصی به آن داشته‌اند. جواهرات و زیوآلاتی از شکل‌ها و فرم‌های ابتدایی و ساده، تا به تدریج با تزئیناتی مفصل‌تر و فاخر؛ تزئیناتی با شکوه از فرش بهارستان تا کاخ‌های افسانه‌ای شاهان، از دیهیم خسرو انوشیروان تا تاج‌کیانی و .. که هر یک نشانی است از هنری فاخر، که گاه سرمشق هنرمندان ملل دیگر نیز قرار می‌گرفت. هنری که زائیده‌ی تاریخی فراموش‌نشدنی و البته پر تلاطم ایران است؛ گنجینه‌ی جواهرات متعلق به ایران ریشه چند هزار ساله دارد و به گواه تاریخ بخشی از عمده با ارزش ترین گوهرهای جهان در اختیار سلاطین ایران بوده است و از این‌رو جواهرات در تمدن ایران زمین نقش مهم و استراتژیکی داشته است.
شناخت گنجینه‌ی پر فروغ جواهرات ایران کمک می‌کند درکی روشن از گذر‌های تاریک تایخ‌مان داشته باشیم و لذا رسالت این کتاب نیز پیگیری بخشی از گنجینه عظیم جواهرات سلطنتی و زیورهای ایرانی است.»

گزیده ای از کتاب

انسان از زمانی که گوهرها را شناخت و پی به زیبایی و برخی خواص فوق‌العاده‌ی آنها برد، علاقه‌ی زیادی به آنها یافت؛ علاقه‌ای تاریخی که روایت‌هایی دال بر آن ثبت شده است. این توجه و علاقه به جواهرات و گوهرها در باور سنتی و کهن، دلایل متفاوتی از شر تا نیک داشت؛ باورهایی از خوشبختی و گشادی اقبال گرفته تا بستن بخت و اقبال و طلسم با گوهرها.
گویا اولین کسی که عقیده داشت بعضی از سنگ‌ها باعث خوشبختی می‌گردند و دارای شگون و نیکی هستند، هارون برادر حضرت موسی بوده است؛ شاید به دلیل این علاقه بود که موسی برای او لباسی مرصع به سنگ‌های قیمتی تهیه نمود. در تورات ترجمه‌ی فارسی (باب دوم سفر خروج) در مورد فرمان خداوند به موسی در تهیه‌ی رخت‌های مقدس برای هارون چنین نوشته شده است:
«… و آن را به ترصیع سنگ‌ها یعنی به چهار رسته از سنگ‌ها مرصع کن که رسته‌ی اول عقیق احمر و یاقوت اصغر و زمرد باشد. رسته‌ی دوم بهرمان و یاقوت کبود و عیقیق سفید و رسته سوم عین‌البهر و یشم و جسمت و رسته‌ی چهارم زبرجد و جزع و یشب و آنها در رسته های خود با طلا نشانده شود و سنگ‌ها موافق نام بنی اسرا‌ئیل اسامی ایشان دوازده باشد…»
با این تعبیر «رخت مقدس» مزین و مرصع به جواهرات بوده است و در نتیجه جواهر نشاندن لباس والامرتبگان نه‌تنها از لحاظ زیبایی اهمیت داشته بلکه دارای باری معنایی و الهی نیز بوده است و احتمالا با باوری مشابه در ایران‌زمین لباس‌هایی جواهرنشان برای سلاطین و شاهان رواج داشته است.