(نقد و بررسی فرضیه‌ی افول علم در ایران)

نویسنده : امیرمحمد گمینی

«مطالعـات علـم وفنـاوری» نـام قلمرویی میانرشـته‌ای اسـت کـه در زیر چتر آن رشـته‌های گونا گونی فعالیت می کنند: تاریخ و فلسـفۀ علم و فناوری؛ مطالعات علـم، فنـاوری و جامعـه؛ جامعه‌شناسـی علم، فناوری و معرفت؛ سیاسـتگذاری علـم و فنـاوری؛ مطالعـات فمینیسـتی علم و فنـاوری؛ ارتباطات علـم و فناوری و ... . هدف از شـکلگیری چنین قلمرویی در دوران جنگ سـرد عمدتاً بررسـی ایـن موضـوع بـود کـه چگونـه بافـت، شـرایط و ارزش هـای اجتماعـی، سیاسـی، فرهنگی و جنسـیتی بر پژوهش های علمی و نوآوریهای فناورانه اثر می گذارند و متقابالً چگونه علم و فناوری این بافت، شـرایط و ارزشها را تغییر می دهند. بـه بیـان دیگـر، هـدف از چنیـن مطالعاتـی آن اسـت کـه نقـش علم و فنـاوری به عنـوان پدیده هایـی زمینه‌منـد و بافت‌منـد در بسـتر بزرگتر پدیده هـای فرهنگی، اجتماعی، سیاسـی واقتصادی بررسـی شـود. پیشفرض ایندسـت مطالعات آن اسـت که میتوان تأثیر آنچه را سـابقاً در ارتباط با علم و فناوری بیرونی تلقی می شـد بر روش، محتوا و دسـتاوردهای این دو حوزه دید هرچند میزان و نحوۀ این اثرگذاری و صورتبندی دقیق آن خود یکی از پرسـش های اصلی این حوزۀ مطالعاتی است که پژوهشگران بر سر آن توافق ندارند.