نویسنده : غلامعلی حداد عادل

برشی از متن: 

تا سی چهل سال پیش، عقیدۀ عمومی در مغرب‌زمین این بود که تمدّن غرب «تمدّن مطلق» است و جز آن هر چه هست یا وحشیگری است یا صورت ناقصی از تمدّنی که در غرب به کمال خورده است. تمدّن مطلق، که ناگزیر جز یک تمدّن نمی‌توانست باشد، پیدا شده بود و بنابراین منطقی می‌نمود که همۀ جوامع گذشته و حال، که دلبسته و پابستۀ صورت‌ها دیگری جز صورت تمدّن و فرهنگ غرب‌اند، «بی‌تمدّن» و «بی‌فرهنگ» نامیده شوند.
 در این میان کسانی پیدا شدند که غرض آنها از تحقیق در در تمدّن دیگران، تنها تحکیم مبانی و تأیید نتایج تمدّن غربی نبود، بلکه می‌خواستند آن تمدّن‌ها را چنان‌که هستند بشناسند، نه آنچنان که مغرب‌زمین می‌پسندد. در این کوشش نوپای تازه، برخی از مجامع علمی و تحقیقی مغرب‌زمین به این نتیجه رسیده‌اند که شناخت یک تمدّن شرقی، برای یک محقق مغرب‌زمینی، کاری است که اگر محال نباشد، بسیار دشوار است و این دشواری از آنجاست که این بازشناسی و تحقیق تازه مستلزم آن است که که محقق غربی نظرگاه متعارف خویش را رها کند و سعی نماید تا در شناخت جوهر تمدّن دیگران، از مطالعۀ فروع و ظواهر فراتر رود و به اصل اصیلی که در ورای نمودهای پراکنده قرار دارد دست یابد.

دربارهٔ کتاب:

کتاب «دیروز دانش؛ چهارده مقاله در تاریخ علم» مجموعۀ چهارده مقاله در تاریخ علم است که در یک بازۀ زمانی تقریباً پنجاه‌ساله به نگارش درآمده است. 
موضوع مقالات این مجموعه مباحثی است شامل کلیات تاریخ علم و تاریخ علم به‌طور کلی و تاریخ علوم یونانی ازقبیل طب و نجوم و نیز علم در دورۀ اسلامی و در ایران و نجوم کوپرنیکی.
در این مجموعه، مقاله‌های مفصل «معرفی اجمالی چهره‌های مؤثر در تاریخ علم در ایران معاصر» و «انگیزه‌های دینی مسلمانان در آموختن علوم اوایل» -که اختصاصاً برای درج در این کتاب تألیف شده‌اند - و نیز مقاله‌های «کتاب در فرهنگ ایران»، «علم در ایران»، و «ربع رشیدی» - که قبلاً به نگارش درآمده بوده ولی منتشر نشده بوده‌اند – برای نخستین بار منتشر می‌شوند.