نویسنده : نیکالای گاوریلوویچ چرنیشفسکی 

  ترجمه : نوذر

چه باید کرد رمانی است که توسط فیلسوف، روزنامه‌نگار و منتقد ادبی روسی، نیکولای چرنیشفسکی، در سال 1863 نوشته شده و در پاسخ به پدران و پسران (1862) نوشته ایوان تورگنیف نوشته شده است. شخصیت اصلی ورا پاولونا، زنی است که از کنترل خانواده اش و ازدواجی که برای استقلال اقتصادی ترتیب داده شده فرار می کند. این کتاب بیش از خود رمان، شاید بیشتر در جهان انگلیسی زبان به دلیل استقبالی که به دست آورد، شناخته شده باشد.
این رمان الهام بخش چندین نسل از انقلابیون در روسیه، از جمله پوپولیست ها، نیهیلیست ها و مارکسیست ها بود. به همین ترتیب، ولادیمیر لنین، گئورگی پلخانف، پیتر کروپوتکین، الکساندرا کولونتای، رزا لوکزامبورگ، و نویسنده سوئدی آگوست استریندبرگ.همگی بسیار تحت تأثیر این کتاب قرار گرفتند. اما گلدمن، یک آنارشیست روسی الاصل، قصد خود را برای تأسیس یک تعاونی خیاطی بر اساس مدل ورا پاولونا که در رمان یافت می شود، توصیف می کند.
تقریبا از لحظه انتشار در سال 1863، رمان نیکولای چرنیشفسکی، چه باید کرد؟، تأثیر عمیقی بر روند ادبیات و سیاست روسیه گذاشت. تصویر ایده آلی که از روشنفکران فداکار و فداکار ارائه می کرد که جامعه را با استفاده از دانش علمی متحول می کردند، به عنوان الگویی از الهام برای روشنفکران انقلابی روسیه عمل کرد. از یک سو، محکومیت رمان اصلاحات میانه رو به ایجاد گسست غیرقابل برگشت بین روشنفکران رادیکال و اصلاح طلبان لیبرال کمک کرد. از سوی دیگر، دیدگاه سوسیالیستی چرنیشفسکی مخالفت محافظه کاران را با اصلاحات نهادی قطبی کرد. خود لنین چرنیشفسکی را "بزرگترین و با استعدادترین نماینده سوسیالیسم قبل از مارکس" نامید. و جنجال پیرامون چه باید کرد؟ درگیری هایی را تشدید کرد که در نهایت به انقلاب روسیه منجر شد.